Daty w kalendarzu wrześniowym

 Wrzesień'25

01.09.1945 – Dom Dziecka w Miechowicach wznowił swoją działalność

03.09.1865 – w Lubece urodził się Wilhelm Bousset (zm. 1920), egzegeta protestancki, twórca tzw. szkoły historii religii, profesor Nowego Testamentu na uniwersytecie w Giessen

03.09.1785 – w Gdańsku zmarł się ks. Jan Gotfryd Gusovius (ur. 05.04.1735), kaznodzieja ewangelicki, pisarz, tłumacz, lektor języka polskiego

03.09.1915 – w Cieszynie zmarł  Bernard Kotula (ur. 8 10 1875), nauczyciel, poeta, grafik, księgarz, folklorysta, autor prac z zakresu teorii rysunku 

04.09.1965 – w Lambarene zmarł Albert Schweitzer (ur. 14.01.1875), teolog, filozof kultury, lekarz, misjonarz, wirtuoz-organista

06.09.1995 – w Warszawie zmarł mecenas Brunon Umgelter (ur. 1910), współtwórca prawa kościelnego, długoletni prezes a później wiceprezes Konsystorza

09.09.1675 – Spener ogłosił  program reform Kościoła „Pia Desideria” (Pobożne życzenia), zapoczątkowując ruch pietystyczny

13.09.1565 – w Neuchâtel zmarł Guillaume (Wilhelm) Farel (ur. 1489), reformator szwajcarski

15.09.1525 – w Hadze zginął Jan van Woerden (ur. 1499), męczennik Reformacji w Holandii

17.09.1575 – w Zurichu zmarł Henryk Bullinger (ur. 1504), następca Zwingliego, reformator i przywódca Kościoła w Zurychu, teolog, historyk, pisarz

19.10.1975 – zmarł ks. Mieczysław Rüger (ur. 1879), nauczyciel religii, dyrektor diakonatu „Tabita”, zastępca proboszcza parafii św. Trójcy

19.09.1565 – we Wrocławiu zmarł Franciszek Koekritz Faber (ur. 1597), poeta śląski

19.09.1905 – w Surbiton k. Londynu zmarł Thomas Barnardo (ur. 04.07.1845), działacz charytatywny i oświatowy w Londynie, zw. „ojcem dzieci opuszczonych”

21.09.1965 – w Warszawie zmarł ks. Karol Wolfram (ur. 1899), profesor ChAT w Warszawie, tłumacz piętnastu ksiąg Nowego Testamentu

23.09.1935 – w Łomży zmarł ks. Kacper Mikulski (ur. 1840), działacz społeczno-narodowy, proboszcz w Łomży

25.09.1555 – w Augsburgu zawarto pokój religijny, na mocy którego uznano oficjalne Kościół Ewangelicki

27.09.1975 – w Węgrowie zmarł ks. Eugeniusz Jungto (ur. 1904), pracował w parafiach diecezji warszawskiej i mazurskiej

30.09.2005 – w Anglii zmarł ks. Eryk Cimała (ur. 1904), kapelan 2 Korpusu Wojska Polskiego, proboszcz polskiej parafii w Cambridge

30.09.1905 – w Łodzi zginął zastrzelony przez bojówkarzy Karol Juliusz Kunitzer (ur. 1834), przemysłowiec

Daty w sierpniowym kalendarzu 2025

 02.08.1955 – zlikwidowano wydziały teologiczne na Uniwersytecie Warszawskim i Jagiellońskim

03.08.1945 – zmarł w obozie dla internowanych Niemców w Świętochłowicach ks. Ryszard Ernest Wagner (ur. 1883), proboszcz parafii ewangelickiej w Bielsku, badacz dziejów parafii i ziemi bielskiej, autor książek

04.08.1985 – wmurowano kamień węgielny pod budowę kościoła w Brennej

04.08.1875 – w Kopenhadze zmarł Hans Christian Andersen (ur. 02 04 1805), pisarz duński, autor baśni, sztuk scenicznych, powieści, autobiografii

06.08.1855 – na Białorusi urodził się Adam Mahrburg (zm. 1913),  filozof, publicysta, nauczyciel, redaktor miesięcznika „Książka”

11.08.1875 – w Zduńskiej Woli urodził się Ignacy August Boerner (zm. 1933), inżynier mechanik, pułkownik WP, działacz niepodległościowy, współpracownik Józefa Piłsudskiego, minister poczty i telegrafów

13.08.1725 – w Piszu urodził się Jerzy Krzysztof Pisanski (zm. 1790), historyk Prus Książęcych

15.08.1895 – w Giżycku zmarł Marcin Gerss (Giersz) (zm. 1808), wydawca czasopism na Mazurach

16.08.1965 – zmarł ks. Lucjan Lewandowski (zm. 1869), proboszcz Rypinie i Ossówce, doktor prawa, patriota,

17.08.1885 – w Szczytnie urodził się Fryderyk Leyk (zm. 1968), mazurski działacz narodowy

17.08.1895 – powstanie Światowego Związku Chrześcijańskich Studentów

19.08.1625 - zmarł książę cieszyński Fryderyk Wilhelm (ur. 1601), ostatni z rodu Piastów

21.08.1595 – Synod Generalny w Toruniu zatwierdził Ugodę Sandomierską z 1570

23.08.1925 – w Toruniu urodził się ks. Jerzy Otello (zm. 1996), pracował w parafiach mazurskich, historyk publicysta, społecznik, bibliofil, kolekcjoner dzieł sztuki

24.08.1555 – na synodzie w Koźminku pod Kaliszem doszło do połączenia Braci Czeskich i Kościoła Reformowanego w Polsce

25.08.1645 – w Rostocku zmarł Hugo Grotius (ur. 1583), holenderski prawnik, filozof i dyplomata, zwany „ojcem” prawa międzynarodowego

28.08.1645  – z inicjatywy króla Władysława IV Wazy w Toruniu rozpoczęło się Colloquium Charitativum, którego celem było przywrócenie zgody religijnej w Polsce (zakończone 21.11.1645)

28.08.1685 – w Komorznie pod Byczyną urodził się ks. Jan Muthmann (zm. 1747), budowniczy Kościoła Jezusowego w Cieszynie, pisarz religijny

30.08.1825 – zmarł Marcin Boos (ur. 1762), kaznodzieja

31.08.1945 – rozwiązano dotychczasowy Niemiecki Kościół Ewangelicki (DEK), a powołano Ewangelicki Kościół Niemiec (EKD)

 

Ksiądz Robert Fiszkal - wspomnienie w 45. rocznicę śmierci

Życie i działalność

Ks. radca Robert Fiszkal (1908-1980) duchowny ewangelicki, radca Konsystorza, członek Synodu, przewodniczący Komisji Wychowania Chrześcijańskiego, proboszcz parafii w Chorzowie, Wiśle, budowniczy Domu Opieki dla Dorosłych w Dzięgielowie oraz kościoła w Wiśle Czarnem, działacz społeczny i narodowy, autor licznych artykułów w prasie ewangelickiej okresu międzywojennego i po drugiej wojnie światowej.

Ks. Robert Fiszkal
(1908-1980)

07.06.1908 – urodził się w Komornikach, powiat wieluński, w rodzinie Augusta Fiszkala i Berty zd. Gol

1929 – zdał maturę i rozpoczął studia na wydziale Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Warszawskiego w Warszawie

29.10.1933 – odbyła się ordynacja na duchownego Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce, po której został skierowany do parafii ewangelickiej w Osówce k. Lipna

1934 – przez kilka miesięcy jest wikariuszem senioralnym w Cieszynie

Od września 1934 – zostaje mianowany katechetą ewangelickim w szkołach średnich w Pszczynie i Rybniku

1937-1939 – proboszcz parafii ewangelickiej w Rybniku

1939-1945 – pozbawiony urzędu duchownego, mieszkał w Cieszynie, Komornikach, Kętach, utrzymywał się m.in. z pracy księgowego w Spółdzielni Rolniczej w Złoczewie, jako pracownik w tartaku w Trzyńcu

Od lipca 1945 – administrator w Chorzowie, w Siemianowicach i Bytomiu-Miechowicach, organizator parafii w Rybniku i Czerwionce.

1951-1956 – proboszcz parafii w Chorzowie

1946-1950 – pełnił obowiązki seniora Diecezji Katowickiej

Od 1950 – wszedł w skład Konsystorza i Naczelnej Rady Kościoła

1956-1978 – proboszcz parafii w Wiśle

1970 – odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu odrodzenia Polski

1977-1980 – Budowniczy domu opieki dla dorosłych w Dzięgielowie

05.04.1980 – zmarł w Cieszynie

09.04.1980 – w Cieszynie odbył się pogrzeb

Pełnione funkcje:

·         Sekretarz PRE,

·         członek komitetu redakcyjnego czasopisma „Strażnica Ewangeliczna”

1977 - ordynacja w Wiśle. Od lewej stoją: ks. J. Narzyński, ks. Carl Mau, ks. R. Fiszkal

 Biobibliografia

1.    A.J. (ks.): Nasi jubilaci. „Kalendarz Ewangelicki” R. 73(1960), s. 53-61

2.    Czembor H.: Określenia z dawnych czasów. „Zwiastun Ewangelicki” 2005, nr 7, s. 21
„Chorzowski słownik biograficzny” ma zawierać biogramy ks. Roberta Fiszkala, ks. Józefa Szerudy, ks. Rudolfa Mrowca

3.    Instalacja [ks. R. Fiszkala] : Wisła. „Strażnica Ewangeliczna” 1957, nr 8. s. 127

4.    Instalacja ks. Roberta Fiszkala : Chorzów. „Strażnica Ewangeliczna” 1953, nr 2/3, s. 29

5.    JAX: Budowniczowie Twoi śpieszą się …” : wspomnienie o śp. ks. Robercie Fiszkalu. „Zwiastun” 1980, nr 13/14, s. 202-204

6.    JAX: Ś[więtej pamięci] ks. radca Robert Fiszkal, „Kalendarz Ewangelicki” R. 95(1981), s. 72-75

7.    Jubileusz w Wiśle-Czarnem. „Zwiastun” 1997, nr 15, s. 24

Tablica pamiątkowa dedykowana ks. R. Fiszkalowi

8.    Ks. Robert Fiszkal. „Zwiastun” 1978, nr 18, s. 285

9.    Ksiądz Robert Fiszkal. „Zwiastun” 1980, nr 10, s. 146

10. N.: Z żałobnej karty : Skoczów. „Zwiastun Ewangelicki” 2008, nr 2, s. 21
Helena Fiszkal (1916-2008), żona śp. ks. R. Fiszkala

11. Odznaczeni z okazji 35-lecia PRL. „Zwiastun” 1979, nr 19, s. 299
 Księża odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski: Paweł Bocek, Robert Fiszkal, Alfred Jagucki, Karol B. Kubisz, Franciszek Duda, Paweł Kubiczek, Jerzy Otello, Edward Dietz, Jan Walter, Edward Busse, Woldemar Gastpary, Adolf Gloc, Janusz Narzyński, Mariusz Werner, Tadeusz Wojak, Gustaw Meyer

12. XWS: Wisła wspomniała proboszcza. „Zwiastun Ewangelicki” 2005, nr 9, s. 21

13. Szajthauer W.: Pamiętajcie na wodzów waszych : wspomnienie wiślańskich proboszczów. „Kalendarz Ewangelicki” R. 117(2003), s. 164-170
Mowa o ks. Janie Rakowskim, ks. Michale Kupferschmidzie, ks. Gustawie Kupferschmidzie ks. Jerzym Mrowcu, ks. Andrzeju Wantule, ks. radcy Robercie Fiszkalu, ks. Karolu Samcu

 

Myśli teologiczne ks. Roberta Fiszkala

Siłą napędową chrześcijaństwa jest i pozostanie Duch Święty.  Nie zastąpią go żadne encykliki, listy pasterskie, tygodnie ekumeniczne, dni Kościoła, konferencje na „szczycie kościelnym”, o czym tak głośno w świecie chrześcijańskim. Bez Ducha Świętego nabożeństwa i uroczystości kościelne, mogą być wspaniałymi i imponującymi widowiskami a wszelkie akcje charytatywne na rzecz biednych lub dotkniętych klęskami żywiołowymi – przejawami szlachetnych uczuć i dobrej organizacji. Natomiast wszystko to nabiera rumieńców prawdziwego życia duchowego, gdzie działa Duch Święty.

„Zwiastun” 1979, nr 11, s. 163

Bóg przez zmartwychwstanie Syna swego Jezusa Chrystusa dał nam niesłychane możliwości i aż dziw, dlaczego jeszcze ludzie chcą żyć i umierać o własnych siłach. Przecież zwycięzca jest wśród nas! Zmartwychwstanie bowiem to nie idea ani program zrodzony przy biurku, ale to rzeczywistość oparta na fakcie zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Został pokonany największy wróg ludzkości, którym jest szatan. Nasze życie stało się widownią triumfującego miłosierdzia Bożego.

„Zwiastun” 1978, nr 6, s. 83

 Ekumenia to nie uprawianie prozelityzmu, gdzie jeden partner pragnie pozyskać drugiego dla swego wyznania, ale współżycie członków różnych wyznań w duchu chrześcijańskiej miłości i poszanowania własnych odrębnych przekonań. Więcej – każde wyznanie posiada swoje szczególne dobra i jest odpowiedzialne za ich zachowanie. Właśnie w ekumenicznych kontaktach winniśmy zaprezentować to, co mamy.

                                                                                „Zwiastun” 1968, nr 9, s. 136
 

Daty w lipcowym kalendarzu 2025

04.07.1715 – w Hainichen k. Fryburga urodził się Christian Fürchtegott Gellert (zm. 1769), ewangelicki teolog, poeta epoki Oświecenia

04.07.1845 – urodził się Thomas Barnardo (zm. 1905), działacz charytatywny i oświatowy w Londynie, zw. „ojcem dzieci opuszczonych”

06.07.1535 – w Londynie zginął Thomas More (Morus) (ur. 1478) za odmowę uznania króla Henryka VIII za głowę Kościoła w Anglii. Angielski mąż stanu i pisarz polityczny, humanista czołowy ideolog epoki Odrodzenia

06.07.1525 – po zawarciu Traktatu Krakowskiego książę Albrecht oficjalnie wprowadził luteranizm w całym kraju i ogłosił „Mandat reformacyjny”. Prusy stały się pierwszym protestanckim krajem na świecie.

07.07.1905 – w Łodzi urodził się ks. Emil Jelinek (zm. 1979), duchowny Kościoła Ewangelicko-Reformowanego

06.07.1415 – na stosie w Konstancji zginął Jan Hus (ur. 1371), teolog i kaznodzieja, czeski reformator religijny.

11.07.1805 – w Nidzicy zmarł ks. Jan Wilhelm Alexius (ur. 1735), polskojęzyczny pisarz mazurski

15.07.1625 – w Wilnie zmarł ks. Samuel Dambrowski (ur. 1577), pisarz religijny, autor popularnej postylli, tłumacz katechizmu Lutra

15.07.1015 – zmarł Włodzimierz Wielki, książę nowogrodzki od 969 r., książę kijowski od 980 r., wprowadził chrześcijaństwo według obrządku wschodniego

16.07.1805 – w Stuttgarcie urodził się Johann Christian Blumhardt (zm. 1880), teolog, kaznodzieja, duszpasterz ubogich i chorych, działacz społeczny, autor wielu publikacji, w których akcentował potrzebę prowadzenia życia zgodnego z nakazami Ewangelii, w duchu pełnego uświęcenia. Zwracał uwagę na zagrożenia ze strony mocy zła i dowodził, że działania duszpasterskie dotyczą nie tylko duszy, ale również ciała człowieka

17.07.1505 – Marcin Luter wstąpił do klasztoru

21.07.1955 – zmarł Wojciech Smykowski (ur. 1892), muzyk, dyrygent, pedagog, profesor Śląskiego Konserwatorium Muzycznego, potem Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Katowicach

22.07.2005 – uchwalono Statut Śląskiej Akademii Ewangelickiej w Karpaczu, której zadaniem jest edukacja, wychowanie i integracja inspirowana wartościami chrześcijańskimi ze wskazaniem na historię regionu powiązana z Austrią, Czechami, Norwegią i Niemcami

24.07.1725 – w Londynie urodził się John Newton (zm. 1807), anglikański duchowny, autor pieśni „Cudowna Boża łaska”, przeciwnik niewolnictwa

25.07.1835 – położono kamień węgielny pod budowę kościoła ewangelickiego w Ustroniu, poświęcenia dokonał ks. Karol Kotschy

26.07.1915 – urodził się ks. Wilhelm Firla (zm. 1967), duchowny pracujący w parafiach Górnego Śląska i Mazur, kierownik domu opieki dla dorosłych w Sorkwitach

26.07.1995 – w Ostrawie zmarł ks. Alfred Fierla (ur. 03.01.1905), duchowny ewangelicki, działacz społeczny i narodowy, pracował w Nawsiu, Ostrawie, Orłowej, organizator parafii w Karwinie-Frysztacie, organizator życia religijnego na Zaolziu

29.07.1905 – w Jönköping (Szwecja)  urodził się Dag Hammarskjöld (zm. 1961), naukowiec, ekonomista prezes Banku w Szwecji, delegat rządu Szwecji, sekretarz generalny ONZ

31.07.1945 – w Wiśle zmarł ks. Karol Michejda (ur. 1880), duchowny ewangelicki, profesor teologii praktycznej Uniwersytetu Warszawskiego, autor książki  „Dzieje Kościoła Ewangelickiego w Księstwie Cieszyńskim”

Daty w czerwcowym kalendarzu

 Czerwiec 2025

01.06.2005 – zmarł nagle Jacek Busz (ur. 1947), wieloletni organista parafii ewangelickiej w Wieliczce

03.06.1855 – w Gdańsku zmarł ks. Krzysztof Celestyn Mrongowiusz (ur. 1764), pedagog w Gdańsku i Królewcu, pisarz religijny, autor słowników

03.06.1905 – zmarł James Hudson Taylor (ur. 1832), misjonarz w Chinach

06.08.1935 – zmarł Adam Ciompa (ur. 1901), malarz, grafik, pisarz, autor witraży i obrazów ołtarzowych, m.in. w kościołach ewangelickich w Krakowie, Wiśle, Czeskim Cieszynie

08.06.1825 – w Kozakowicach Górnych urodził się Andrzej Cinciała (zm. 1898), doktor prawa, notariusz w Cieszynie, przywódca odrodzenia narodowego na Śląsku Cieszyńskim, założyciel „Tygodnika Cieszyńskiego”, działacz religijny, etnograf

08.06.1675 – w Składowicach  zmarł Jan Jonston (ur. 1603), przyrodoznawca, historyk, pedagog, lekarz

11.06.1835 – w Krakowie zmarł Jerzy Samuel Bandtkie (ur. 1768), językoznawca, historyk, etnograf, bibliograf

11.06.1965 – w Katowicach zmarł Jan Gawlas (ur. 1901), kompozytor, nauczyciel muzyki, profesor, rektor Akademii Muzycznej w Katowicach, organista w kościele Jezusowym w Cieszynie, dyrygent chórów kościelnych, kompozytor pieśni religijnych i utworów organowych, działacz społeczny i kulturalny

11.06.1735 – w Kołbutach pow. Szczytno urodził się Jan Wilhelm Alexius (zm. 1805), duchowny, polskojęzyczny pisarz mazurski

13.06.1815 – we wsi Machory urodził się Antoni Karol Kolberg (zm. 1882), malarz, namalował ostatni portret Chopina przed śmiercią, nauczyciel rysunku i malarstwa w stołecznych gimnazjach. Tworzył klasycystyczne obrazy religijne, rodzajowe i portrety, a także dekoracje ścienne, m.in. w kościele w Wilanowie (zachowane) i we wnętrzach Hotelu Europejskiego i Towarzystwa Kredytowego w Warszawie (zniszczone w czasie II wojny światowej). Pochowany został obok rodziców i brata Wilhelma na cmentarzu ewangelickim w Warszawie

13.06.1525 – odbył się ślub ks. dr. Marcina Lutra z Katarzyną von Bora, przeżyli razem 21 lat.

14.06.1885 – w Goerlitz urodził się Fryderyk Siegmund-Schultze (zm. 1969), działacz ekumeniczny, niemieckim protestanckim teologiem, pracownik społecznym, etykiem społecznym i uważany za pioniera ruchu pokojowego

15.06.1845 – otwarcie linii kolejowej Warszawa – Wiedeń

16.06.1995 – poświęcenie Ewangelickiego Domu Seniora w Zagórowie

16.06.2005 – zmarł Helmut Pruefer (ur. 1913), duchowny ewangelicki, wikariusz parafii w Turku (1936-1938), nauczyciel, kapelan wojskowy (1945-?), osiadł w Kanadzie, gdzie odprawiał nabożeństwa w języku polskim, niemieckim i angielskim, proboszcz w Inglis (1949-1954), Waterloo (1955-1985), Toronto (1986-2004)

17.06.1025 – zmarł pierwszy król Polski Bolesław Chrobry (ur. 967), pierwszy koronowany król Polski

20.06.1945 – w Łodzi na ogólnopolskim plenarnym zgromadzeniu księży wybrano ks. Jana Szerudę zastępcą biskupa Kościoła

24.06.1485 –na wyspie Wolin urodził się ks. Jan Bugenhagen (zm. 1558), działacz reformacyjny na Pomorzu, nauczyciel w Trzebiatowie, osobisty opiekun duchowy ks. M. Lutra

24.06.1905 – urodził się ks. Hugon Pudell (zm. 1976), wikariusz w Cieszynie, później w Starym Bielsku, proboszcz parafii w Pokoju

26.06.1965 – w Wiśle urodził się ks. Adam Pilch (zm. 2010), duchowny, kapelan wojskowy, dziekan Warszawskiego Okręgu Wojskoewego, zastępca Ewangelickiego Biskupa Wojskowego (1995-2010), zginął samolotu rządowego w katastrofie smoleńskiej, proboszcz Parafii Wniebowstąpienia Pańskiego w Warszawie, zginął w katastrofie pod Smoleńskiem

27.06.1575 – we Wrocławiu zmarł Andrzej Winkler (ur. 1498), nauczyciel i drukarz we Wrocławiu

30.06.1875 – w  Łodzi urodził się ks. Juliusz Dietrich (zm. 1963), superintendent diecezji piotrkowskiej, radca Konsystorza

Ksiądz Jerzy Heczko (1825-1907) z Ligotki Kameralnej

200. rocznica urodzin ks. Jerzego Heczki oraz 
160 lat "Kancjonału, czyli śpiewnika dla chrześcijan ewangelickich”  

Ks. Jerzy Heczko
(1825-1907)

 

 duchowny ewangelicki, pisarz religijny, autor pieśni kościelnych, działacz narodowy, twórca jednego z najpopularniejszych polskich kancjonałów ewangelickich.
Uczył się w   Cieszynie, w Kieżmarku i Lewoczy. Absolwent   seminarium nauczycielskiego w Modrej koło   Bratysławy.
Ojciec Lotara i Alfreda, entomologów.

 

Życie i działalność ks. Jerzego Heczki

14.05.1825 – urodził się w Łyżbicach k. Cieszyna (obecnie Czeska Rep.), w rodzinie Jerzego Heczki, robotnika i Marii Supik.

1849 - będąc kandydatem teologii wydał drukiem pod pseudonimem J. H. Prawdowski swoje pierwsze kazania zatytułowane „Pierwiastki”. 

1849 – odbywał studia teologiczne w Wiedniu i w Szwajcarii

1851 – w Cieszynie ukazała się broszura jego autorstwa pt. „Katolictwo i ewangelictwo”, 

1851 – urodził się syn Lotar (1851-1885), inżynier, entomolog, który zmarł w trakcie podróży naukowej w Brazylii

1852 – został ordynowany na duchownego Kościoła Ewangelickiego

1852-1854 – pracował jako duchowny w Stadle (pow. nowosądecki)

1854 – w Stadle k. Muszyny urodził się drugi syn Alfred (1854-1933), nauczyciel główny w ewangelickim seminarium nauczycielskim w Bielsku (1879-1895) i państwowym seminarium nauczycielskim w Cieszynie (1895 lub 1896 -1916). W 1920 r. zamieszkał w Ligotce Kameralnej, gdzie prowadził badania entomologiczne, autor artykułów w prasie i wydawnictwach naukowych, redaktor wiedeńskiego czasopisma „Wiener Entomologische Zeitung” (1901-1933)

1855-1858 – następnie pracuje w Nowym Gawłowie k. Bochni

1859-1907 – proboszcz w Ligotce Kameralnej na Zaolziu

1860 – wydał drukiem „Modlitewnik”

1864 – wydał 18 pieśni w języku polskim, w tym 8 dotyczyło męki i śmierci Chrystusa, zaś 10 – Zmartwychwstania. 

1865 – w Cieszynie wydał „Kancjonał, czyli śpiewnik dla chrześcijan  ewangelickich”, który w ciągu 120 lat doczekał się aż 23 wydań, ostatnie pojawiło się w 1983. Zawierał 722 pieśni i 16 modlitw, a drukowany został gotykiem.

1876-1877 – redagował dwutygodnik „Ewangelik”, którego był jednym z współtwórców

1881-1890 – prezes Towarzystwa Ewangelickiej Oświaty Ludowej w Cieszynie

11.05.1907 – zmarł w Ligotce Kameralnej

 Biobibliiografia

1. Badura J.: Citara Sanctorum ks. Jerzego Trzanowskiego i kancjonał ks. Jerzego Heczki, „Luteranin. Kwartalnik Parafii Ewangelickich w Wiśle i Istebnej” 2015, nr 1(47), s. 8-9.
2. Badura J.: Kancjonał ks. Jerzego Heczki : 150 rocznica pierwszej edycji kancjonału. „Ewangelik” 2015, nr 3, s. 82-88
3. Bazydło J.: Heczko Jerzy. [w:] Walkusz J. (red. nacz.): Encyklopedia katolicka. T. 6. Lublin 1993, szp. 612
4. Bocek P.: Ks. Heczko – jego kancjonał. „Zwiastun” 1965, nr 23, s. 308.313
5. Broda J.: Główne dzieło ks. Jerzego Heczki. „Strażnica Ewangeliczna” 1957, nr 17, s. 254-257
6. Broda J.: Ks. Jerzy Heczko a rok 1948. „Strażnica Ewangeliczna” 1948, nr 19/20, s. 10-11
7. Buzek A.: 90-lecie Kancjonału ks. Heczki. „Strażnica Ewangeliczna” 1955, nr 16, s. 237-239
8. Gross J.: Kancjonały, śpiewniki kościelne : z czego śpiewali polscy luteranie w XX w.? „Zwiastun” 1997, nr 8, s. 12-14
9. Heczko Jerzy Bogusław, [w:] Gadacz T., Milerski B. (red. nauk.): Religia. Encyklopedia PWN. T 4. Warszawa 2002, s. 336
10. Heczko Jerzy Bogusław, [w:] J. Golec, St. Bojda: Słownik biograficzny Ziemi Cieszyńskiej. T. 1, Cieszyn 1993, s.122-123
11. Heczko Jerzy Bogusław, [w:] J. Szturc: Ewangelicy w Polsce. Słownik biograficzny XVI-XX w., Bielsko-Biała 1998, s. 117-118
12. J.B.: W stulecie kancjonału cieszyńskiego. „Zwiastun” 1965, nr 13, s. 161-162
13. J.Sz (ks.): Jubileusz polskiego „Kancjonału” na Śląsku, „Głos Ewangelicki” R. 6(1925), nr 23, s. 3-4
14. Janik P., Ksiądz Jerzy Bogusław Heczko i jego kancjonał, [w:] Ksiądz Jerzy Bogusław Heczko i jego kancjonał, oprac. W. Sosna , Cieszyn 1991, s. 14-30.
15. Kancjonał ks. Heczki : rozdział z obszerniejszej monografii. – „Kalendarz Ewangelicki” R. 60(1947), s. 37-42
16. Ks. Heczko, „Kalendarz Ewangelicki na rok przestępny 1908”, wydany przez grono pastorów i nauczycieli, Cieszyn, R. 27(1907), s. 72-76
17. Ks. Jerzy Heczko, „Przyjaciel Ludu” R. 23(1907), nr 11, s. 82-84
18. Ksiądz Jerzy Heczko. „Zwiastun” 1977, nr 24, s. 380
19. Nasz kancyonał, „Przyjaciel Ludu” XXII: 1906, nr 8, s. 59-62
20. Obchód stuletnich urodzin śp. ks. Jerzego Heczki, „Poseł Ewangelicki” 1925, nr 22, s. 1.
21. Puczek J., Sosna Wł.: Bez śladów historii : echa artykułu. „Zwiastun” 1990, nr 19, s. 171-172 Mowa m.in. o odsłonięciu tablicy upamiętniającej twórcę Kancjonału, ks. Jerzego Heczkę
22. Puczek J.: 125[sto dwadzieścia pięć] lat Kancjonału księdza Jerzego Heczki. „Zwiastun” 1990, nr 19, s. 172-173
23. Sosna W. (oprac.): Ksiądz Jerzy Bogusław Heczko i jego kancjonał, Cieszyn 1991.
24. Stulecie kancjonału : Ligotka kameralna. „Zwiastun” 1965, nr 22, s. 299
25. T.W. (ks.): Nasze kancjonały. „Zwiastun” 1976, nr 20, s. 308-309

Netografia [dostęp: 31.05.2025]

https://www.sucha.cz/heczkigo-kancynol-spojrzenie-po-160-latach/

https://glos.live/Kultura/d/Pastor_Heczko_powrocil_do_Ligotki/2490

https://hymnary.org/person/Heczko_Jerzy?tab=texts

https://gazetacodzienna.pl/artykul/kultura/90-rocznica-wprowadzenia-kancjonalu-heczki-w-wisle?page=1

https://katalog-slownik.kc-cieszyn.pl/document/77162

Kancjonał ks. Jerzego Heczki z 1865 roku

160. rocznica pierwszego wydania

    Ostatnia 22. edycja „Kancyonału czyli śpiewnika dla chrześcijan ewangelickich” ks. Jerzego Heczki ukazała się w rocznice jego 100-lecia w 1965 r. Drukowana była w Brnie i Czeskim Cieszynie. Parafie w Goleszowie, Ustroniu i Wiśle używały go najdłużej, bo do 1965 roku, zaś na  Zaolziu (Czechy) prawie do końca tegoż stulecia.    

Pierwsze wydanie „Kancyonału…” ks. Jerzego Heczki z 1865 r. zawierało 772 pieśni na 641 stronach. W jego skład wchodziły następujące części: Przedmowa datowana 1865 styczeń; spis treści, tj. Podział kancyonału, z którego wynika dalszy podział pieśni na dziewięć działów uwzględniających podrozdziały: Nabożeństwo, Pieśni o Bogu, Pieśni o Synu Bożym, Pieśni o Duchu Św., Życie chrześcijańskie, Krzyż, Pociecha i ufność w Bogu, Różne stosunki i okoliczności, Czasy szczególne, Rzeczy ostateczne; Wykaz nut (melodyj), z których jedna drugą w razie potrzeby zastąpić może, co znacznie ułatwiało śpiewanie pieśni na nieznane melodie oraz sprzyjało użyciu wszystkich pieśni w Kancyonale. Zrąb główny śpiewnika kończą dwie pieśni górnicze (771,772), po czym jako uzupełnienie następuje 16 modlitw okolicznościowych. Ostatnia część stanowi  Wybór pieśni na niedziele i święta podług ewangielij i lekcyj oraz alfabetyczny Wykaz pieśni. 

    Według obliczeń ks. Piotra Janika pierwsze wydanie kancjonału obejmowało pieśni 323 autorów niemieckich, 186 czeskich, 155 autorów polskich, 5 łacińskich, 1 węgierskiego; 89 pieśni Heczko oznaczył: dawny kościół (1 pieśń), oryginał dawny (54 pieśni), oryginał nowy (23), przekład dawny (10), rękopis znaleziony w Bibliotece Akademickiej w Krakowie (1 pieśń). Wśród pieśni znalazło się ogółem: 59 tłumaczeń, które Heczko przejął, 456 pieśni przez niego przetłumaczonych. W przypadkach, gdy było to możliwe określał pochodzenie pieśni, podawał nazwisko autora oraz lata życia, lub zbiór, z którego pochodzą.

    Zaletą kancjonału ks. Jerzego Heczki była prosta, przystępna forma, jasna treść, wyjaśniająca prawdy biblijne, poruszająca duszę ludzką, a przede wszystkim  ukierunkowywał pobożność ludu. Był nacechowany zwiastowaniem Słowa Bożego i prawdziwą modlitwą w formie śpiewanej.

    W 1925 roku w Ligotce Kameralnej na Zaolziu obchodzono 100-lecie urodzin twórcy Kancyonała czyli śpiewnika dla chrześcijan ewangelickich, ks. Jerzego Heczki. Proboszcz parafii ewangelickiej, ks. Jan Unucka w następujących słowach podsumował spuściznę duchownego: „Ksiądz Heczko jest duchowym naszym wodzem. Za przewodem jego myśli idziemy co niedziela i w każde święto, śpiewając z jego kancjonału. Wielkie znaczenie Lutra leży między innemi i w tem, że dał swemu narodowi w miejsce niezrozumiałej pieśni łacińskiej, kościelną pieśń w języku macierzystym. Takie samo znaczenia ma dla naszego polsko-ewangelickiego ludu na Śląsku Cieszyńskim ks. Jerzy Heczko (…),  dał nam rodzimą, ewangelicko-polską pieśń nabożną”. 

    Z domu rodzinnego ks. Jerzy Heczko wyniósł znajomość prawie wszystkich melodii z Citara Sanctorum, zaś znajomość trzech języków: czeskiego, niemieckiego i polskiego, umożliwiła mu pracę nad tłumaczeniami tekstów pieśni, ich systematyzowaniem.

    W grudniu 1862 roku duchowny przedłożył do zaopiniowania Naczelnej Radzie Kościelnej w Wiedniu manuskrypt polskiego kancjonału, w dołączonym piśmie podkreślał, iż „Zaprowadzenie polskiego kancjonału jest sprawą żywotną i pilną i uprasza się o śpieszne i przychylne załatwienie podania powyższego”. Po uzyskaniu zgody w lutym 1863 roku rozpoczął starania o wydanie Kancjonału w oficynie Karola Prochaski w Cieszynie. Od tego czasu Cieszyn na długie lata stał się centrum wydawniczym polskich kancjonałów ewangelickich. Po raz pierwszy zaśpiewano z niego 16 kwietnia 1865 w kościele Jezusowym w Cieszynie. Przyjęły go wówczas jeszcze cztery parafie śląskie i jedna galicyjska. Już po roku od jego wprowadzenia nakład został wyczerpany. Do druku pierwszych czterech wydań zastosowano czcionkę gotycką z tego powodu, iż była to czcionka powszechnie znana i używana do druku książek, zaś czcionkę łacińską wprowadzono w wydaniu piątym z 1875 roku. 

    Duża liczba ewangelików mówiących po polsku na Śląsku stwarzała konieczność wydawania dla nich śpiewników, postylli, modlitewników i innych okolicznościowych druków. Całokształt życia chrześcijańskiego wprowadzony przez ks. Marcina Lutra do porządku kościelnego (liturgicznego) spowodował przenikanie treści religijnych do życia codziennego ewangelików, co skutkowało wzrastającym zapotrzebowaniem na wymienione publikacje.

    Znaczenie kancjonałów dla świadomości religijnej i narodowej jest niezwykle ważne. O tych niezwykłych wartościach stanowi fakt, iż kancjonały przechodziły z pokolenia w pokolenie, niejednokrotnie też były przedmiotem „wypraw” ślubnych. Korzystano z niego nie tylko w czasie nabożeństw, ale również we wszystkich sytuacjach życiowych, jakie mogły spotkać człowieka. Treści religijne wzmacniały wiarę, dodawały sił w trudnościach codziennych.  Kancjonały wydawane w języku polskim pełniły również rolę praktyczną – uświadamiały narodowościowo, były książką do czytania.