Dla Niepodległej w 1920 roku

Seria patriotycznych kartek pocztowych z hasłami "Jeszcze Polska nie zginęła" i "Niech żyje Polska", które zostały wydane w 1920 roku w oficynie Henryka Firsta - Salon Malarzy Polskich w Krakowie.

Pierwsza kartka przedstawia dziesięć herbów ziem, które wchodziły w skład przedrozbiorowej Polski. Są województwa: Wołyńskie, Podolskie, Ruskie, Lubelskie, Krakowskie, Sieradzkie, Sandomierskie, Kaliskie, Łęczyckie i Poznańskie. Ornament roślinny otacza część herbów w kładzie pionowym. Centralnym punktem pocztówki jest Orzeł w złotej koronie, którego głowę otacza Słońce, symbolizujące odzyskaną niepodległość.

Druga karta nawiązuje do godła państwa polskiego. Nosi tytuł "Jeszcze Polska nie zginęła". W centralnej części znajduje się Orzeł w koronie, pod tarczą zamieszczone są herby Poznania, Krakowa i Warszawy. Centralna postać Orła stylizowana jest na Orła Przemysława II z 1295 roku uosabia zwycięstwo.

Pocztówki należały kiedyś do mojego dziadka. Dziś stanowią cenną pamiątkę rodzinną. Przekazują ważne dla Polaków treści niepodległościowe.
Podjęta przeze mnie kwerenda internetowa przyniosła ciekawe informacje na temat tych kilku pocztówek. Można je znaleźć w artykule Ryszarda T. Komorowskiego "Zapomniany ilustrator symboli narodowych"
(źródło: http://www2.almamater.uj.edu.pl/104/20.pdf).

Autorem jest Kajetan Saryusz-Wolski, tworzący w latach 1887–1922, ilustrator pocztówek patriotycznych wydawanych w Galicji. Urodził się 6 sierpnia 1852 roku w miejscowości Planów w województwie radomskim w Królestwie Polskim. Pozostał po nim bogaty dorobek (miniatury godeł, herbów i kartuszy herbowych, orderów, chorągwi i sztandarów wykonane piórkiem lub akwarel), z którego wynika, iż artysta posiadał dużą wiedzę z dziedziny wojskowości i heraldyki.

Zainteresowaniem ówczesnych wydawców cieszyły się projekty jego pocztówek o treści patriotycznej, nasycone symbolami narodowymi. Wydano je w Galicji w latach 1904–1909, później wznawiano aż do roku 1920.

W roku 1910 artysta mieszkał w Krakowie, prawdopodobnie z powodu kłopotów finansowych często zmieniał miejsce zamieszkania. Był też wdowcem, bez rodziny.

Wykonywane przez artystę projekty ilustracji kart pocztowych o treści patriotycznej, początkowo były czarno-białe, później kolorowe, przeznaczeniem ich do było wysłanie do rodaków zamieszkałych w zaborze rosyjskim i pruskim. W owym czasie pełniły rolę dydaktyczną jak i okolicznościową. Łącznie było to około 80 projektów, które artysta namalował w latach 1904–1909. Niektóre z nich posiadały krótkie wierszowane podpisy wzmacniające wymowę ilustracji. Prawdopodobnie edycje pocztówek po 1918 roku nie posiadały już tych wierszyków.

Komorowski stwierdza iż, pocztówki te „były nośnikami symboli narodowych, a nawet swoistymi mini podręcznikami historii Polski. Przenikały przez granice zaborów i omijały skutecznie ograniczenia cenzury. Pocztówki patriotyczne miały do spełniania w owym czasie określone funkcje wychowawcze i dydaktyczne. (…) Kajaten Saryusz-Wolski, autor wielu opracowań heraldycznych, artysta malarz, ilustrator symboli narodowych, zasłużył się dobrze kulturze polskiej. Jego spuścizna warta jest przypomnienia, a wiele z wymienionych prac zainteresowania wydawców.”