"Poczta Królewiecka" to polskie czasopismo ukazujące się w Królewcu w czasie, kiedy na terenach Rzeczypospolitej panował całkowity zastój wydawnictw periodycznych a rynek prasowy zdominowały ponownie druki ulotne.
Opiekę duszpasterską nad polskimi
studentami kalwińskimi prowadziła utworzona w 1701 r. przez seniora żmudzkiego,
Samuela Bythnera parafia reformowana, której pierwszym duchownym został ks. Jerzy
Rekuć, który zaangażował się w obronę praw polskiego ewangelicyzmu,
uczestniczył w synodach litewskich, był delegatem na synody generalne w
Toruniu, Gdańsku.
Realizacja programu wydawniczego
bez własnej drukarni była dla kalwinów niemożliwa, dlatego sprowadzono ze
Słucka drukarnię, która jednak okazała się niekompletna, a jej renowacja
nieopłacalna. Wreszcie w 1709 r. zakupiono od królewieckiego profesora, H.
Georgi drukarnię, nazwaną później Drukarnią Polską. W 1710 r. ks. Jerzy Rekuć
nawiązał kontakt z niemieckim drukarzem Johannem Davidem Zänckerem (zm. 1727)
zw. Cenkerem, którego sprowadził do Królewca, zaś dla drukarni otrzymał
przywilej króla Fryderyka Wilhelma I (1688–1740), który tworzył monopol na
drukowanie książek i czasopism w języku polskim i litewskim.
Z inicjatywy ks. Jerzego Rekucia zaczęło
ukazywać się polskie czasopismo o charakterze tygodnika zatytułowane „Poczta
Królewiecka” Ogółem ukazało się 126 numerów, z których pierwszy sygnowano datą 6
sierpnia 1718 r., a ostatni – 20 grudnia 1720 r. Czasopismo objętością nie
przekraczało ośmiu jednoszpaltowych stron, do składu tekstów stosowano czcionkę
neogotycką. W winiecie posłużono się grafiką przedstawiającą konnego
pocztyliona grającego na trąbce. Redaktorem był Jerzy Byszel (Büsehel,
Bisselius) z Torunia, współredaktorem i jednocześnie cenzorem – ks. Jerzy Rekuć,
którzy troszczyli się o poprawność językową zamieszczanych tekstów. Publikowane
teksty nie zawierały obcojęzycznych zwrotów typowych dla ówczesnych czasów. Z
powodu braku stałych korespondentów tematy wydarzeń zagranicznych czerpano z
obcojęzycznej prasy królewieckiej i zagranicznej („Wiener Zeitung,
Hamburgischer Correspondant”). Wiadomości z Polski dotyczyły głównie sejmów i
sejmików szlacheckich, podróży, przemarszy wojsk i przygotowań wojennych na
granicy z Turcją, śmierci znanych osobistości, klęsk urodzaju i epidemii. Pismo
przeznaczone było głównie dla inteligencji pochodzenia szlacheckiego oraz
studentów. Drukowano je u Johanna Davida Zänckera, który wcześniej
wydzierżawił, a następnie kupił drukarnię parafii reformowanej w Królewcu.
Jednak stałe problemy finansowe doprowadziły ostatecznie w grudniu 1720 r. do zawieszenia
działalności drukarni, co spowodowało zaprzestanie wydawanie „Poczty
Królewieckiej”. W Królewcu w roku 1743 podjęto jeszcze jedną próbę
zorganizowania czasopisma polskiego. Nadano mu tytuł „Publiczna relacyja o tym,
co się tymi czasy na świecie działo”. Ukazało się jednak tylko raz i zostało
zamknięte.
Według historyka, Janusza Małłka
(ur. 1937), czytelnikami „Poczty Królewieckiej” była inteligencja wywodząca się
ze szlachty zamieszkującej Prusy, a nabywać ją można było w Drukarni Polskiej
przy ulicy Długiej w Królewcu.
Bibliolog i historyk kultury, Alodia Kawecka-Grycz (1903-1990) uważała, że gdyby „Poczta Królewiecka” objęła kolportażem również teren ówczesnej Rzeczpospolitej, miałaby szansę odegrania znaczącej roli w kulturze polskiej, a czas ukazywania byłby dłuższy.
Bibliografia:
Gryglewicz E., Królewiec, w: Encyklopedia Katolicka, t. 9, szp.
1356–1357.
Augusiewicz S., J. Jasiński, T. Oracki, Wybitni Polacy w Królewcu XVI–XX wiek,
Olsztyn 2005,
Kriegseisen W., Pierwsze polskie czasopismo ewangelickie i jego wydawca, Jednota
1985, nr 6, s. 9–10.
Szturc J., Ewangelicy w Polsce. Słownik biograficzny XVI-XX w., Bielsko-Biała
1998, s. 251.
Pisarek W., Prasa– nasz chleb powszedni, Wrocław 1978, s. 89–93.
Wiorko J., „Poczta Królewiecka” , w: Encyklopedia Katolicka, t. 15, szp. 921–922.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Poczta_Kr%C3%B3lewiecka
