Kazania ks. sen. Ryszarda Trenklera

ogłoszone drukiem w czasopismach ewangelickich – zestawienie bibliograficzne za lata 1936-1997 w układzie chronologicznym. Cz. 2

1936-1938

1.  Chrystusowy i nas krzyż : kazanie (2 Kor 6,1-10), „Przegląd Ewangelicki” R. 5(1938),  nr 14, s. 157-158

2.  Dusza moja pragnie (J 4,13-15), „Przegląd Ewangelicki” R. 4(1937), nr 20, s. 201-202
   Fragmenty kazania wygłoszonego w Bydgoszczy 08. sierpnia 1937

3.  Potrzeba samotności (J 16,32), „Przegląd Ewangelicki” R. 3(1936), nr 15. s. 107

1956

4.  Tedeum zwycięstwa (Ps 118,14-24), „Strażnica Ewangeliczna” 1956, nr 7, s. 98-99

1958

5.   Krzyż (1 Kor 1,18). „Strażnica Ewangeliczna” 1958, nr 6, s. 81-83

1959

6.  I pokój na ziemi (Łk 2,14),  „Strażnica Ewangeliczna” 1959, nr 24, s. 370-371

1964

7.  Nie troszczyć się? (Mt 6,25-34), „Kalendarz Ewangelicki” R. 77(1964), s. 3-6

1965

8.  Pójdźmy do Betlejem (J 1,14), „Zwiastun” 1965, nr 24, s. 321-323

9.  Przez Jordan życia (Iz 1,1-9), „Zwiastun” 1965, nr 1, s. 1-2

1966

10.  Powiew wolności (J 8,31-36), „Zwiastun” 1966, nr 20, s. 294-295

11.  Słowa i czyny  (Mt 23,1-12), „Zwiastun” 1966, nr 13, s. 193-192

1971

12.  Bądź wierny prawdzie (J 17,17; Obj 2,10), „Zwiastun” 1971, nr 20, s. 297-298

13.  Przez pokorę do jedności (Rz 12.16-20),  „Zwiastun” 1971, nr 3, s. 33-34

1974

14.  Oktawa modlitw (Flp 2,7) „Zwiastun” 1974, nr 10, s. 147-148
        Kazanie ekumeniczne wygłoszone w kościele rzymskokatolickim sw. Michała w Warszawie dnia 20.01.1974

1977

15.  Mądrość życiowa (Joz 1,2.5-9), „Zwiastun” 1977, nr 1, s. 2-3

16.  Misterium śmierci (Łk 23,46), „Zwiastun” 1977, nr 6, s. 82-83

17.  Pamiętajcie! (Hbr 13,7) : Pamiątka Września, „Zwiastun” 1977, nr 18, s. 274-275
       Kazanie wygłoszone w roku 1976 w rocznicę spalenia kościoła Św. Trójcy w Warszawie

1978

18.  Frontem ku przyszłości (Łk 9,57-62), „Zwiastun” 1978, nr 1, s. 2-3

19.  Kazanie wygłoszone w kościele Św. Trójcy w Warszawie w czasie nabożeństwa żałobnego (Ps 90,1-3.10-12), „Zwiastun” 1978, nr 4, s. 52-53
       Pogrzeb śp. ks. Zygmunta Michelisa

1979

20.  Błogosławieństwo dnia świątecznego (J 7,37-38), „Zwiastun” 1979, nr 9, s. 130-131

21.  Pożegnanie z parafią (Obj 3,11), „Zwiastun” 1979, nr 15/16, s. 248-250
        Kazanie wygłoszone w czasie uroczystego nabożeństwa pożegnania ks. R. Trenklera z parafią

22.  Święta noc (Łk 2,10-11),  „Zwiastun” 1979, nr 24, s. 370-371

23.  Zwyciężyłeś Galilejczyku (J 19,3), „Zwiastun” 1979, nr 7, s. 98-99

1980

24.  DE profundis : Dzień Pokutny (Ps 130), „Zwiastun” 1980, nr 4, s. 50-51

1982

25.  Krępujące pytania (J 18,17), „Zwiastun” 1982, nr 5/6, s. 67-68

26.  Trędowaci wśród nas (Mk 1,40-45), „Zwiastun” 1982, nr 15/16, s. 222-223; 1991, nr 8, s. 98-99

1983

27.  Nieznana przyszłość (Obj 5,1-5), „Kalendarz Ewangelicki” R. 97(1983), s. 30-3

1984

28.  Święto Reformacji (Mt 6,9), „Zwiastun” 1984, nr 20, s. 306-307
        Kazanie wygłoszone w czasie reformacyjnego nabożeństwa radiowego 1983 r.

29.  Błogosławieństwo pracy (2 Ts 3,7-12), „Zwiastun” 1984, nr 9, s. 131-131

1985

30.  Chcemy służyć Panu! (Joz 24,1.14-18), „Kalendarz Ewangelicki” R. 99(1985), s. 30-33

1986

31.  Ku pełnej jasności (1 Kor 11,17-26), „Zwiastun” 1986, nr 8, s. 114-115
       Kazanie wygłoszone podczas nabożeństwa ekumenicznego w kościele Św. Trójcy w Warszawie podczas Tygodnia Modlitwy o Jedność Chrześcijan

1988

32.  Trzymaj, co masz… (Obj 3,7-8.1?), „Zwiastun” 1988, nr 17/18, s. 258-260

33.  Wielkich rzeczy dokonał Pan z nami (Ps 126), „Zwiastun” 1988, nr 23/24, s. 364.373-374
Kazanie wygłoszone 13.11.1988 r. w kościele Św. Trójcy w Warszawie z okazji 70. rocznicy odzyskania niepodległości

1989

34.  Powołani do wolności (Ga 5,1-6), „Zwiastun” 1989, nr 19/20, s. 266-268

1997

35.  Czekanie na przyjście : [fragm.] (1 Ts 5,1), „Ewangelik Pszczyński” 1997, nr 9/10, s. 48
Przedruk: R. Trenkler, „Zwyciężyłeś Galilejczyku”. Warszawa, 1981, s. 11

Ks. Ryszard Trenkler (1912-1993) - w 110. rocznicę urodzin

Ks. Ryszard Trenkler
(1912-1993)

duchowny ewangelicki, zwierzchnik diecezji pomorsko-wielkopolskiej, później warszawskiej, proboszcz parafii św. Trójcy w Warszawie, członek Konsystorza i delegat do Synodu Kościoła, członek Prezydium Polskiej Rady Ekumenicznej, przewodniczący Polskiego Oddziału Chrześcijańskiej Konferencji Pokojowej, 

członek Kolegium Redakcyjnego „Zwiastuna”, redaktor działu: „Co piszą inni?”, publicysta, pisał do „Zwiastuna Ewangelicznego”, „Przeglądu Ewangelickiego”,„Jednoty”,  „Zwiastuna”, łącznie napisał ok. 300 artykułów historycznych, rozmyślań, kazań itp., autor trzech postylli

Prezentowana bibliografia monograficzna w pierwszej części będzie składała się z kalendarium życia ks. Ryszarda Trenklera wraz z bibliografią przedmiotową, na którą złożą się opracowania różnych autorów o tym wyjątkowym duchownym. Spis sporządzony z autopsji, wykorzystuje jedynie rodzime („Strażnica Ewangeliczna”, „Zwiastun”, „Kalendarz Ewangelicki"). W tym przypadku praktyczne wydaje się być alfabetyczne wyliczanie publikacji źródłowych. Niniejsze zestawienie nie pretenduje do kompletności. W jego przygotowaniu wykorzystano normy bibliograficzne. Na opis składają się następujące elementy: autor, tytuł, opis zewnętrzny.  Część druga niniejszego opracowania będzie zawierała dorobek kaznodziejski ogłoszony drukiem w prasie ewangelickiej, cz.3 – artykuły o charakterze historycznym, cz. 4 – pozostałe wypowiedzi drukowane.

Kalendarium życia i działalności ks. Ryszarda Trenklera:

01.02.1912 – urodził się we Władysławowie k. Turku

1931-1936 – studiował na Wydziale Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Warszawskiego

25.10.1936 – został ordynowany w kościele św. Trójcy w Warszawie

1936/1937 – wikariusz polskiej parafii w Bydgoszczy

01.09.1937 do 1959 r. z przerwą wojenną – najpierw wikariusz, a później proboszcz parafii w Toruniu i Grudziądzu

1939-1944 – został pozbawiony urzędu i ukrywał się w Warszawie pod przybrany nazwiskiem

1945 – powrócił do Torunia, obsługiwał również Bydgoszcz, Grudziądz, Lipno, Konin, Włocławek

1951-1959 – senior diecezji pomorsko-wielkopolskiej

1959-1963 – II proboszcz parafii św. Trójcy w Warszawie

1963-1979 – I proboszcz parafii św. Trójcy w Warszawie

1966-1979 – senior diecezji warszawskiej

od 1966 – członek kolegium redakcyjnego „Zwiastuna”

1979 – na własną prośbę przeszedł na emeryturę

1979-1992 – prowadził w „Zwiastunie” rubrykę „Co piszą inni?”

9.12.1993 – zmarł w Warszawie

20.10.2002 – w kościele św. Szczepana w Toruniu odsłonięta został tablica pamiątkowa ku jego czci

 Bibliografia opracowań:

1.  Hause J.: Droga do Ojca : wspomnienie o ks. sen. Ryszardzie Trenklerze, „Zwiastun” 1994, nr 1, s. 21

2.  Jubileusz 10-letniej pracy duszpasterskiej, „Strażnica Ewangeliczna”, 1946, nr 6, s. 16

3.  Jubileusz proboszcza : Warszawa, „Zwiastun” 1972, nr 7, s. 112
35-lecie ordynacji ks. Ryszarda Trenklera

4.  Ksiądz Ryszard Trenkler, „Kalendarz Ewangelicki” R. 80(1967), s. 101-102

5. Nasi jubilaci, „Kalendarz Ewangelicki” R. 76(1963), s. 66-71

6. Nast W.: Jubileusz : siedemdziesięciolecie urodzin ks. seniora Ryszarda Trenklera, „Zwiastun” 1982, nr 1/2, s. 12.21

7. Nast W.: Nasza Ojczyzna jest w niebie... : ks. senior Ryszard Trenkler (1912-1993), „Kalendarz Ewangelicki” R. 109(1995), s. 70-73

8.   Pięćdziesiąt lat w służbie Kościoła, „Zwiastun” 1986, nr 19/20, s. 291-293

9.   Pożegnanie z parafią, „Zwiastun”  1979, nr 15/16, s. 248

10.Uroczystość ordynacji w Warszawie, „Przegląd Ewangelicki” R.: III Bydgoszcz 1 listopada 1936,  nr 21. s. 149

 Recenzje:

1.  Z w y c i ę ż y ł e ś  Galilejczyku / Ryszard Trenkler. – Warszawa 1981. – Rec. Leopold Ganz. – „Zwiastun” 1982, nr 3/4, s. 55

2. P o w o ł a n i  do wolności / Ryszard Trenkler. – Warszawa 1991. – Rec. Andrzej Dębski. – „Zwiastun” 1992, nr 3, s. 27-28 

Sylwetka - formą biogramu w "Zwiastunie"

  Dziennikarze zaliczają sylwetkę do gatunku informacyjnego z elementami publicystyki. J. Fras uważa, życiorys, sylwetkę (portret) za gatunek zbliżony do notatki lub sprawozdania. Wyróżnia życiorys, który dotyczy biografii jednej osoby i ma formę sprawozdania z wydarzeń, oraz sylwetkę opierającą się na strukturze życiorysu urozmaiconego barwnymi szczegółami i dodatkowymi danymi wartościującymi, nadającymi sylwetce szczególny charakter zależny od tego, czy prezentowana osoba żyje, czy zmarła. Powyższe kryterium wykorzystała M. Wojtak do usystematyzowania gatunkowego sylwetki. Wyróżniła:

1. Sylwetkę – wspomnienie

2. Wizerunek osoby żyjącej:
          a. sylwetka – anons,
          b. sylwetka w formie notatki prasowej, wiadomości, artykułu publicystycznego,                              składnik tekstu informacyjnego
          c.  sylwetka zamknięta w formie wywiadu;
          d.  sylwetka w formie biogramu.

Na łamach „Zwiastuna” dostrzega się różne formy gatunkowe sylwetki. Z największą częstotliwością występują w rubryce „W naszym Kościele” i dotyczy osób żyjących oraz w rubryce „Wspomnienia”, „Z żałobnej karty”, gdzie sylwetka występuje jako odmiana informacyjna, donoszą o czyjejś śmierci. Kolejnym przykładem wykorzystania sylwetki jest cykl „Historia – postacie”, w którym przyjmuje postać artykułu  publicystycznego.

Sylwetka – wspomnienie i sylwetka – wizerunek osoby żyjącej to odmiany gatunkowe, które często wkomponowywane są w teksty będące sprawozdaniami z przebiegu uroczystości kościelnych, jak: pogrzeby, nabożeństwa wspomnieniowe, jubileusze ordynacji, wybór biskupa, proboszcza, ordynacja na duchownego, nominacja do nagrody, itd.

Sylwetki wspomnieniowe przybierają formę notatki, bądź wiadomości, czasem artykułu historycznego wzbogaconego zdjęciem osoby zmarłej, wówczas nagłówek może przyjąć charakter:

· zawiadamiający:
W Brennej wspominano proboszcza (ks. Erwin Mikler, ZE 2006, nr 2, s. 19-20),
W Smoleńsku zginął ks. Płk. Adam Pilch (ZE 2010, nr 8 , s. 16.1),

· komentujący:
Zawsze czuł się Polakiem (ks. Aleksander Falzmann, ZE 2002, nr 9, s.12-13),
Pamięć o ich dziełach pozostanie (ks. Jan Fussek, 2007, nr 24, s. 22),
Wiódł ciche i skromne życie (ks. Paweł Kubiczek, ZE 2001, nr 23, s. 16-17),

· aluzyjny:
Po latach w swoim kościele (ks. Juliusz Bursche, ZE 2002, nr 5, s. 20.28),
Energiczny, zdolny… wzgardzony? (ks. Karol Serini, ZE 2005, nr 6, s. 10-11),

· metaforyczny:
Świadek wieku (ks. Jan Motyka, ZE 2007, nr 1, s. 21),
Dobry gospodarz (ks. Mieczysław Cieślar, ZE 2010, nr 9, s. 19),
Tu ciało ma kres (ks. Franciszek Duda, ZE 2009, nr 5, s. 21).

„Zwiastun” zawiera bogaty zbiór rozbudowanych wiadomości prasowych zawierających sylwetki – wspomnienia informujące o obchodzonej rocznicy lub powiadamiają o pogrzebie, np.:

Pożegnanie Marii Karpeckiej
    „W niedzielę 27 lipca 2008 r. w wieku 99 lat zmarła w Mikołowie Maria Karpecka z d. Mrózek, wdowa po długoletnim mikołowskim proboszczu ks. konseniorze Janie Karpeckim (1945-1978). Bez reszty oddana Kościołowi, kochała i służyła swojej ojczyźnie oraz rodzinie. Była człowiekiem pracowitym, skromnym, spokojnym i pobożnym”. (ZE 2008, nr 15/16, s. 39).

Zmarła tabitanka Regina Wiit

    „Dnia 5 stycznia br. na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie pożegnano diakonisę Reginę Witt, która zmarła po długiej i ciężkiej chorobie w nocy z dnia 29 na 30 grudnia 1998 r., w wieku 77 lat”. (Zw 1999, nr 2, s. 27)

Rocznica urodzin i śmierci ks. Waldemara Preissa
    „Dnia 11 grudnia br. minęła 90. rocznica urodzin i 25. rocznica śmierci ks. Waldemara Preissa, długoletniego proboszcza bydgoskiej parafii ewangelickiej i pierwszego seniora diecezji wrocławskiej”. (Zw 1999, nr 2, s. 27)

To kilku akapitowe wiadomości o charakterze informacyjnym, opisują ceremonię pogrzebową, oceniają osobę zmarłą. Jeden akapit utrzymany jest w konwencji życiorysu podającego dane personalne, przebieg pracy zawodowej, dorobek życiowy, przeplatane też są wypowiedziami osób emocjonalnie lub zawodowo związanymi ze zmarłym, czasem cytowane są fragmenty kazania pogrzebowego. Na łamach „Zwiastuna” istniały również rubryki „Z żałobnej karty”, „Nasi zmarli”. Wymienione rubryki  występowały w „Zwiastunie” w latach 1961-1990. Z reguły zamieszczano w nich krótkie biogramy osób świeckich, zaangażowanych w pracy parafialnej i ogólnokościelnej.

Sylwetka jako wizerunek osoby żyjącej w dwutygodniku najczęściej występuje w postaci notatki prasowej, wiadomości, artykułu lub towarzyszy innym gatunkom dziennikarskim, jak: wywiad, rozmowa. Z uwagi na krótką formę notatki prasowe informują jedynie o osiągnięciach znanych osób, nominacjach na stanowiska kościelne, prezentacja przebiegu pracy zawodowej,  najważniejszych osiągnięciach, wzmiankuje o dalszych planach lub życzy sukcesu. Natomiast wiadomości w formie publicystycznej stanowią montaż kolażowy różnych gatunków, na który składają się typowe informacje, po czym prezentowana jest tytułowa postać, podawane są cytaty (fragmenty wypowiedzi/oświadczeń, kazań, odpowiedzi na pytania). To  kompozycyjne przerywniki. Zdarzają się wtrącenia, zawierające kalendarium życia i działalności oraz zdjęcia zaopatrzone podpisami. Celem tych zabiegów jest urozmaicenie sztywnych ram kompozycyjnych wypowiedzi i nadanie jej charakteru publicystycznego, a więc oceniającego i sugestywnego.

W latach 1990-2010 sylwetka publicystyczna w „Zwiastunie Ewangelickim” występowała w rubrykach „Historia–postacie”, „Nasi Jubilaci”, „Postacie historyczne”, „Historia”, „Zbliżenia”. To rozbudowane wypowiedzi prasowe o zróżnicowanym obrazie, gdzie istotną rolę odgrywa faktograficzna dokładność w wizerunku portretowanej osoby oraz obrazowość. Poszczególne części oddzielają śródtytuły o brzmieniu zwracającym uwagę czytelnika. W sylwetce publicystycznej widoczna jest minimalizacja danych typowych dla gatunku biograficznego, zamiast usystematyzowanego życiorysu zostaje wpleciony zbiór przekształconych i zinterpretowanych faktów, które przez bogactwo stylistyki kreują obraz portretowanej osoby.

Przedstawiona analiza nie wyczerpuje tematu, stanowi zachętę do bardziej wnikliwego, krytycznego czytania „Zwiastuna Ewangelickiego”

Bibliografia:

    Fras J., Dziennikarski warsztat językowy. Wrocław 2005

    Wojtak M., Analiza gatunków prasowych. Lublin 2010

    Wojtak M., Gatunki prasowe. Lublin 2004

Daty w kalendarzu na Luty'2022

 01.02.1912 - urodził się ks. Ryszard Trenkler (zm. 1993) kaznodzieja, publicysta, ekumenista, proboszcz w Warszawie, zwierzchnik diecezji pomorsko-wielkopolskiej, później warszawskiej, członek kolegium redakcyjnego „Zwiastuna”

8.02.1852 - w Wierzbicy zmarł ks. Chrystian Auersbach (ur. 1779), pisarz religijny, superintendenta, opracował polski „Katechizm dla szkół ewangelickich” (1824)

10.02.1822 - w Grodziszczu urodził się dr Andrzej Kotula (zm. 1891), prawnik, działacz narodowy na Śląsku Cieszyńskim

16.02.1912 -  urodził się w Cisownicy k. Ustronia Józef Kozieł (zm. 2005), nauczyciel, ekonomista, założyciel i dyrygent chóru ewangelickiego w Pszczynie, sekretarz Rady Parafialnej, kurator Diecezji Katowickiej, członek Rady Diecezjalnej (1949-1985) i Synodu (1957-1984), radca Konsystorza (1972-1984)

19.02.1952 – koło Grimstad zmarł Knut Hamsun (ur. 1859), norweski pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1920 za książkę Błogosławieństwo ziemi

20.02.1942 – w Berlinie zmarł ks. bp Juliusz Bursche (ur. 1862), zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, przywódca polskich ewangelików, założyciel i wydawca "Zwiastuna Ewangelicznego", inicjator powołania wydziału Teologii Ewangelickiej przy Uniwersytecie Warszawskim

20.02.1972 - zmarła Maria Goppert-Meyer (ur. 1906), fizyk, laureatka nagrody Nobla, urodzona w Katowicach

23.02.1662 - w Berlinie zmarł Johann Crüger (ur. 1598), kompozytor, organista, twórca pieśni takich, jak: "Dziękujmy Bogu wraz", "Jezu, życia mego życie", "Na Golgotę, duszo, śpiesz", "Jezus żyje! Z Nim i ja", "Jezu, ma radości", czy "Jezus Chrystus ufność ma"

25.02.1902 – urodził się w Strassburgu Oscar Cullmamm (zm. 1999), pionier teologii ekumenicznej, profesor uniwersytetu w Bazylei

27.02.1792 - zmarł w Warszawie Krystian Jakub Moneta (ur. 1733), lekarz królewski Stanisława Augusta Poniatowskiego, autor licznych prac medycznych, syn księdza Jana Monety

28.02.1632 - urodził się w Węgorzewie ks. Andrzej Wadecke (zm. 1693), m.in. proboszcz w Giżycku , kaznodzieja w Królewcu, pisarz religijny

29.02.1932 – zmarł Jerzy Lanc (ur. 1901), nauczyciel w Piastunie k. Świętajna, działacz społeczno-oświatowy na Mazurach