Daty rocznicowe w kalendarzu majowym 2024 roku

 01.05.1874 – w Prenach k. Mariampola na Litwie urodził się ks. Leon Witold May (zm.1940). Studiował teologię ewangelicką w Dorpacie, wikariusz parafii Świętej Trójcy w Łodzi, proboszcz w Bełchatowie (1906-1911), później w Ozorkowie, w Tomaszowie (1913-1939), senior Diecezji Piotrkowskiej (1937-1940). Zginął w Dachau.

01.05.2004 – w Holandii doszło do połączenia Kościoła Reformowanego i Luterańskiego w jeden Kościół Protestancki

03.05.1894 – w Łazach koło Frysztatu urodził się Karol Berger (zm. 1953), nauczyciel, reżyser, aktor, pisarz, działacz narodowy, krzewiciel oświaty i kultury na Zaolziu, założyciel amatorskiego zespołu teatralnego

06.05.1944 – w Sosnowcu zmarł ks. Jerzy Tytz (Tyc) (ur. 1888), proboszcz w Stawiszynie i Kielcach, w parafiach Zagłębia (Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza), radca Konsystorza, zwierzchnik polskich duszpasterzy kierowanych do pracy w Kościele Ewangelicko-Unijnym na Górnym Śląsku

09.05.1954 – w Czeskim Cieszynie zmarł  Jan Kotas (ur. 1878), pedagog, działacz społeczny i polityczny

12. lub 13.05.1754 – w Gdańsku zmarł ks. Samuel Joachim Hoppe (ur. 1684), diakon i kaznodzieja, bibliograf w Gdańsku

14.05.1904 – zmarł ks. Karol Gustaw Manitius (ur. 1823), superintendent generalny Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, tłumacz Nowego Testamentu, agendy kościelnej, założyciel misji ewangelickiej „Polonia” w Afryce

20.05.1984 – w Heidelbergu zmarł Edmund Schlink (ur. 1903), czołowy reprezentant teologii ewangelickiej i ekumenicznej w Niemczech

22.05.1904 – w Rudzicy urodził się Alojzy Gembala (zm. 1963), historyk, specjalizujący się w historii starożytnej, nauczyciel, wykładowca akademicki, prorektor opolskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej (pierwszy w dziejach tej uczelni), autor podręczników do historii starożytnej

22.05.1934 – w Woli Krokockiej zmarł Jerzy Kurnatowski (ur. 01.07.1874), prawnik, ekonomista, publicysta, radca Konsystorza ewangelicko-reformowanego. W latach 1919-20 działał w akcji plebiscytowej na Mazurach, założył Zrzeszenie Plebiscytowe Ewangelików Polskich (był prezesem). Przez trzy kadencje (9 lat) radcą Konsystorza Ewangelicko-Reformowanego (także prezes), członek zarządu Zrzeszenia Ewangelików Polaków. Rzecznik zbliżenia polsko-czeskiego, współzałożyciel i członek zarządu Towarzystwa Polsko-Czechosłowackiego

24.05.1824 – w Popowicach k. Wrocławia urodził się Karol Fryderyk Wilhelm Altmann (zm. 1889), bibliofil, wydawca,  gromadził polskie druki ewangelickie

24.05.1904 – urodził się ks. Stefan Edward Gumpert (zm. 1945), wybitny kaznodzieja, katecheta, muzyk, duchowny ordynowany 29.10.1933, proboszcz w Radzyminie, został po Powstaniu Warszawskim wywieziony do obozu koncentracyjnego w Stutthofie k. Gdańska, gdzie pobity przez blokowego zmarł.

27.05.1564 – w Genewie  zmarł Jan Kalwin (ur. 1509), francuski teolog ewangelicki, reformator XVI w., kaznodzieja, pisarz i organizator życia duchowego w Szwajcarii w okresie Reformacji. Jeden z największych humanistów, reformator religijny, główny twórca systemu teologicznego (kalwinizmu) oraz zasad organizacyjnych Kościoła Reformowanego, Twórca jednej z doktryn religijnych ewangelicyzmu reformowanego, przyjętej przez Kościoły ewangelicko-reformowane, prezbiteriańskie, i część kongregacjonalnych, opierającej się głównie na nauce o predestynacji oraz o realnej i duchowej obecności Jezusa Chrystusa w Wieczerzy Pańskiej

31.05.1704 – w Dąbrównie urodził się ks. Krzysztof Haberkant (zm. 1776), kaznodzieja w Toruniu, pisarz religijny, pedagog

31.05.1874 – w Bazylei zmarł Felicjan Zaremba (ur. 1794), doktor filozofii, dyplomata, misjonarz

Ks. Jerzy Tytz (1888-1944). Postylla - wypisy i bibliografia

 1. Refleksja teologiczna - fragmenty kazań

Nie masz innej drogi do Boga, prócz tej, którą On sam wytyczył, przychodząc do nas z łaską i miłosierdziem. (…)Czyż nie jest to cudem, niezbadaną tajemnicą, iż Bóg usprawiedliwia bezbożnego, miłością obdarza grzesznika, jako też ułaskawia winowajcę. (…) Czas trwogi i zwątpienia przeminął. Kto obecnie przychodzi do Boga z prośbą o łaskę – do tego wyciąga się ręka Boska, która go odciąga od przepaści, temu nadstawia Bóg ramię, które go ratuje i dla tego otwierają się usta, pełne pociechy.

„Ewangelik Górnośląski” 1937, nr 52, s. 438

Bóg stał się człowiekiem – to drugi wielki czyn Boga. Pierwszym było stworzenie świata. Ten drugi jednak przerasta pierwszy. O ile bowiem dzięki pierwszemu powstał wszelki byt poza Bogiem, o tyle przez drugi, ten stworzony na początku, istniejący, świat materialny wkracza nowy czynnik, świat duchowy. Stwarzając świat materialny okazał się Bóg genialnym artystą, który zrealizował ideę swego ducha. Jeżeli w ogóle jakaś istota żywa może posiadać dla naszego życia znaczenie, to w pierwszym rzędzie Bóg, który zstąpił z swych wyżyn i stał się człowiekiem. I nie pomniejszy tego  bynajmniej fakt, iż oglądamy go kolejno, czy to jako dziecię w żłóbku, czy to jako największego nędzarza, nie mającego dachu nad głową i uginającego się pod brzemieniem krzyża, czy wreszcie jako złoczyńcę na krzyżu. Z chwilą, kiedy Słowo ciałem się stało, rozpoczął się nowy świat, nowy okres bytu. I choć nie spostrzegamy ani nie odczuwamy tej zmiany, fakt, iż Bóg stał się człowiekiem, przemienił chylący się dzień życia w nieustające święto. Wraz z Nim bowiem wkroczyły w ten świat nowe moce ducha-radości i ’życia, które tworzą i kształtują naszą myśl i wolę. Te zaś oddziałują na cały byt, czyniąc go jaśniejszym, lepszym, bogatszym. Z chwilą, gdy sobie to uprzytomnimy – prawda o Bogu Człowieku staje się dla nas żywotną.

(…) Dlatego też życie i byt nie mogą nosić w sobie przekleństwa, lecz muszą być błogosławieństwem. Nie mogą też być przeznaczone na zagładę, lecz przeznaczeniem ich coraz wyższy, bogatszy rozwój, a więc radość z powodu istnienia.

Jeżeli jednak Bóg tak umiłował ten byt, iż stał się człowiekiem, czyż przez to samo nie nakazał nam miłości do każdego człowieka? Wszak z chwilą wcielenia się Boga w osobę Chrystusa byt nasz, nawet najbardziej skażony i mroczny, pełen niedoli i odrazy – stał się godnym miłości, gdyż jest on objęty myślami i planarni miłującego Boga W Chrystusie bowiem istniejący od wieczności Duch, który nas stworzył i umiłował, zstąpił do nas i wśród nas zamieszka!. Przez Niego poznaliśmy, iż mamy Ojca, który do nas należy a my do Niego i że myśli Jego względem nas są myślami o pokoju. To daje nam wiarę w człowieka, życie i ziemię, to zarazem budzi w nas natchnienie do pieśni słonecznych na cześć życia i stworzenia, tych dzieł wielkiego, dobrotliwego Boga, który nas tak umiłował, iż stał się człowiekiem.

„Ewangelik Górnośląski” 1938, Nr 50, s. 298-299

***

2. Bibliografia kazań drukowanych ks. Jerzego Tytza

w "Ewangeliku Górnośląskim" i "Głosie Ewangelickim"

1. Bohater sumienia (Dz 5,29), „Ewangelik Górnośląski” 1933, nr 21, s. 2-3

2. Boże Dzieciątko (Łk 2,1-14), „Ewangelik Górnośląski” 1938, nr 52, s. 314

3. Bóg – Człowiek (Kol 1,15), „Ewangelik Górnośląski” 1938, nr 50, s. 298-299

4. Czas pasji (Łk 18,31-34), „Głos Ewangelicki” 1934, nr 7, s. 1-2

5. Dlaczego? (J 11,21.25.27), „Głos Ewangelicki” 1934, nr 5, 1-2

6. Dobroć, (Mt 5,7), „Ewangelik Górnośląski” 1935, nr 34, s. 1

7. Duch prawdy (J,16,73), „Głos Ewangelicki” 1934, nr 17, s.1-2

8. I ty!!!, (Łk 19,42), „Ewangelik Górnośląski” 1935, nr 32, s. 1

9. Jedyny Bóg i jedyne przykazanie (5 Mż 6,4-5), „Głos Ewangelicki” 1934, nr 22, s. 1-2

10. Jezus Nazareński przychodzi (Łk 18,35-43), „Głos Ewangelicki” 1934, nr 8, s. 1-2

11. Jezus ratunkiem (Łk 27,61-62), „Głos Ewangelicki” 1934, nr 10, s. 1-2

12. Jezus Zbawiciel wczoraj i dziś… (Mt 8,14-17), „Ewangelik Górnośląski” 1934, nr 3, s. 1-2

13. Którzy oczekują Pana… (Ps 33,20), „Ewangelik Górnośląski” 1936, nr 1, s. 1

14. Litera zabija ale duch ożywia (2 Kor 3,6), „Głos Ewangelicki” 1927, nr 35, s. 1-3

15. Na przełomie (J 6,19), „Głos Ewangelicki” 1933, nr 53, s. 1-2

16. Odgłosy Wielkiejnocy (J 21,15-19), „Głos Ewangelicki” 1934, nr 14, s. 1-2

17. Ogień Ducha Świętego (Łk 12,19), „Głos Ewangelicki” 1934, nr 20, s. 1-2

18. Pewność (Dz 2,36), „Głos Ewangelicki” R. 15(1934), nr 21, s. 1-2

19. Pytanie nad pytania (Dz 16, 30-31), „Głos Ewangelicki” 1934, nr 31, s. 1-2

20. Rogate (Łk 11,1), „Głos Ewangelicki” 1934, nr 18, s. 1-2

21. Słowo o krzyżu – zbawieniem(Ps 119,92), „Głos Ewangelicki” 1934, nr 11, s. 1-2

22. Trzymaj, co masz… (Obj 3,11), „Ewangelik Górnośląski” 1938, nr 46, s. 267

23. Wjazd Królewski (Mt 21,10-11), „Głos Ewangelicki” 1934, nr 12, s. 1-2

24. Zapomnienie (Flp 3,14), „Głos Ewangelicki” 1934, nr 23, s. 1-2

25. Zbawienna Łaska (Tytus 2,11), „Ewangelik Górnośląski” 1937, nr 52 s. 438

Ks. Jerzy Tytz (1888-1944)

Ks. Jerzy Tytz
(1888-1944)

Fragmenty kazania wygłoszonego z okazji 25-lecia ordynacji    

 Chwil takich, jak dla mnie obecna, przeżywa człowiek niewiele. Jest ona niby ślub kamienny, markujący większe odcinki drogi; stawia bowiem przed oczyma świadomości naszej długi szmat czasu i pracy. (…) chwila obecna zniewala do rachunku sumienia, do zbadania dróg i kierunku, w jakim człowiek zdąża. Przy tym nie poklask i uznanie ludzkie, również i nie samo zadowolenie decyduje o właściwości drogi, a stwarzane na niej wartości nieprzemijające. (…) Podobnie jak żeglarz na morzu potrzebuje busoli i mapy, bez których wśród niezmierzonych wód oceanu z łatwością zbłądzić może, tak samo i człowiek potrzebuje na falach życia swego rodzaju kompasu i mapy, by nie tylko zorientować się, gdzie się znajduje, ale zbadać drogę i jej kierunek. Czy wiecie, co dla wierzącego chrześcijanina jest takim kompasem i mapą? Jest nim jego sumienie z jednej, a Słowo Boże z drugiej strony. (…) Bez Niego bowiem, choćbyśmy nie wiem wiele posiadali mądrości i polotu, brak nam będzie rzeczy zasadniczej Ducha Bożego, który nas dopiero czyni dziećmi Bożymi. Czy Jezus naszą drogą życiową – kto jest w stanie dać odpowiedź pozytywną – ten może być o cel i kierunek swego życia spokojny. (…) okręty, wychodzące z różnych portów Europy do Nowego Jorku początkowo w najróżnorodniejszych kierunkach i różnymi drogami zdążają do celu. I w miarę tego, jak zbliżają się do portu przeznaczenia, drogi ich zbiegają się coraz bardziej. Tak samo wyobrażam sobie ludzi, zdążających do zbawienia i królestwa Bożego. Z różnych mogą wychodzić środowisk i z różnych punktów światopoglądowych. Różnymi mogą kroczyć drogami, ale o ile drogi te wytrzymują próbę w świetle sumienia i słowa Bożego, wtedy niewątpliwie zawiodą ich do celu.

    (…)Oto myśli i refleksje, jakie nasuwa mi chwila obecna. Łączy się ona z gorącą wdzięcznością wobec Boga za wszystko: Za złe i za dobre, za radosne i smutne chwile. Przed Nim korzę się. Amen

„Ewangelik Górnośląski” 1937, nr 42, s. 351-352:

Ks. Jerzy Tytz życie i działalność – biobibliografia

1.  Danielczyk R.: XXV [rocznica ordynacji ks. J. Tytza]. „Ewangelik Górnośląski” R. 6(1937), nr 41, s. 330

2. Kulisz K.: Cieszyn – Katowice – Sosnowiec, „Ewangelik Górnośląski” R. 6(1937), nr 41, s. 333-334 [o Tytzu]

3. XXV-lecie duszpasterstwa ks. radcy Jerzego Tytza. „Przegląd Ewangelicki” R. 4(1937),  nr 28, s. 326-327

4. Tytz J.: Kazanie jubileuszowe (Ps 103,1-2; Ps 25,4-5) : wygłoszone w kościele w Sosnowcu w niedzielę dn. 10 października z racji 25-lecia duszpasterstwa autora. „Ewangelik Górnośląski” R. 6(1937), nr 42, s. 352

5.  Uroczystości w Sosnowcu, „Ewangelik Górnośląski” R. 6(1937), nr 42, s. 353

6.  W X rocznicę śmierci śp. ks. Jerzego Tyca. „Strażnica Ewangeliczna” 1954, nr 11, s. 164-166

7. Wspomnienie śp. ks. Jerzego Tyca. „Kalendarz Ewangelicki” R. 68(1955), s. 178-182

8.  [Wspomnienie ks. Jerzego Tytza w Sosnowcu], „Zwiastun” 1994, nr 24, s. 24

9. X.F.G., Echa jubileuszu ks. J. Tytza w Sosnowcu. „Głos Ewangelicki” R. 18(1937), nr 43, s. 3

10. X.F.G., XXV-lecie pracy pastorskiej ks. Jerzego Tytza. „Głos Ewangelicki” R. 18(1937), nr 41, s.2

11. Z życia Jubilata [ks. J. Tytza]. „Ewangelik Górnośląski” R. 6(1937), nr 41, s. 331-332

Kalendarium życia i działalności ks. Jerzego Tytza (1888-1944)

 Wspomnienie w 80. rocznicę śmierci

Ks. Jerzy Tytz
(1888-1944)

 proboszcz parafii ewangelicko-augsburskiej w  Sosnowcu, Dąbrowie Górniczej i Zawierciu, radca  Konsystorza, zwierzchnik polskich duszpasterzy kierowanych do pracy w Kościele Ewangelicko-Unijnym na Górnym Śląsku. Redaktor czasopisma „Ewangelik Górnośląski”, obrońca praw polskich ewangelików na Górnym Śląsku.

Stefania Tytz zd. Sztark (1894-1983), żona ks. Jerzego Tytza, kuzynka płk Juliusza Ulrycha (1888-1959) Ministra Komunikacji w latach 1935-1939

05.07.1888 – w Warszawie urodził się ks. Jerzy Tytz (zm. 1944) jako syn Andrzeja Tytza urzędnika telegrafu i Ludwiki zd. Deicków

1906 – egzamin maturalny zdawał jako ekstern w czasie trwającego strajku szkolnego

1906-1912 – czas odbywania studiów teologicznych na Uniwersytecie w Dorpacie (Estonia). Studiował razem z księżmi Edmundem Wentzlem i Julianem Deiterem

06.10.1912 – ks. bp. Juliusz Bursche w asyście ks. Rudolfa Gundlaha i ks. Hadriana ordynował mgr teol. Jerzego Tytza w kościele Św. Trójcy w Łodzi

1913 – przez kilka miesięcy pełnił funkcję wikariusza superintendenta Diecezji Kaliskiej ks. Busego

Od grudnia 1913-1918 – proboszcz administrator, a następnie proboszcz parafii w Stawiszynie

Od czerwca 1919-1923 – proboszcz w Kielcach. Bierze udział w wojnie bolszewickiej, pełniąc funkcję wiceprezesa  Czerwonego Krzyża okręg kielecki oraz prezes Polsko-Amerykańskiego Komitetu pomocy ofiarom wojny i dzieciom, współzałożyciel szpitala dla dzieci w Kielcach i różnych instytucji, w których działał jako członek Zarządu

01.06.1923 – odbyły się wybory proboszcza w parafii w Sosnowcu. Ks. Jerzy Tytz zostaje wybrany proboszczem parafii w Sosnowcu z administracją w Dąbrowie Górniczej, zakłada chór parafialny, Towarzystwo Polskiej Młodzieży Ewangelickiej, Ewangelickie Koło Pań opieki nad ubogimi

1932-1939 – zaangażowany w tzw. „sprawę polską” na Górnym Śląsku, przewodniczący Towarzystwa Polaków Ewangelików na Górnym Śląsku

01.07.1937 – obejmuje administrację filiału w Zawierciu

10.10.1937 – obchodzi jubileusz 25-lecia ordynacji. W uroczystości wzięli udział: ks. bp Juliusz Bursche i liczne grono księży oraz wojewoda śląski M. Grażyński, który udekorował Jubilata wysokim odznaczeniem państwowym – Złotym Krzyżem Zasługi – za działalność w ramach propagowania polskiego ewangelicyzmu. 

Publikuje w „Głosie Ewangelickim”, „Ewangeliku Górnoślskim”

1939-1944 – lata drugiej wojny światowej. Pod koniec 1939 r. pozbawiono go możliwości sprawowania funkcji religijnych.  W styczniu 1940 r. ks. Tytz został aresztowany i osadzony w więzieniu w Sosnowcu. Później przewieziony do Katowic, gdzie został uwięziony w więzieniu dla  więźniów politycznych. Po kilku miesiącach wypuszczony na wolność z nakazem meldowania się na komisariacie w Sosnowcu. Założył przy zakładzie Dietla spółdzielnię, w której organizował pomoc dla mieszkańców Sosnowca, dodatkowo zajmował się handlem.

1944 – idąc jedną z ulic Sosnowca uderzył w rusztowanie i skaleczył. Po czasie do rany dostało się zakażenie. Nie chciano przyjąć go do szpitala. Dzięki pomocy rodziny Dietlów, udało się go przyjąć w szpitalu w Pszczynie. Niestety, choroba zakaźna (podejrzewano tężec), była tak zaawansowana, że ks. J. Tytz zmarł. 

06.05.1944 – w szpitalu w Pszczynie zmarł ks. Jerzy Tytz

10.05.1944 – na cmentarzu ewangelickim przy ul. Smutnej w Sosnowcu odbył się pogrzeb ks. Jerzego Tytza, który odprawił ks. Sorge z Katowic.

06.05.1945 – Rada Kościelna zorganizowała obchody pierwszej rocznicy śmierci ks. Jerzego Tytza. Przy jego grobie spotkały się setki ludzi, którzy nie mogli go pożegnać podczas jego pogrzebu. Zabrakło tych, którzy zginęli w obozach i podczas działań wojennych. W czasie żałobnych uroczystości nad grobem duchownego przemówił ks. Edward Dietz (ówczesny administrator parafii w Sosnowcu), G. Rott (członek Rady Kościelnej) oraz były prezydent Sosnowca.

 Jaki był ks. Jerzy Tytz?

„Bywają ludzie wybitni, utalentowani, których zarówno wysiłek ich twórczej pracy, jak i zdolności idą w jednym kierunku. Ks. Tytza cechowała wielostronność zarówno jego zdolności i zainteresowań, jak i twórczej pracy. Utalentowany kaznodzieja, zamiłowany w swej pracy duszpasterz, wzorowy organizator życia kościelnego, publicysta i autor szeregu artykułów, które ukazywały się w prasie ewangelickiej, oraz broszur o charakterze religijno-kościelnym, wybitny działacz na niwie społecznej i zapamiętały bojownik sprawy polskiej – oto szeroki wachlarz działalności śp. ks. Jerzego Tytza. (…)

Ile wymagało to energii, zapału, żeby o wszystkim pomyśleć, wszystko przygotować, dawać wskazówki, często tu i ówdzie samemu odprawiać nabożeństwo. Na to wszystko ks. Jerzy Tytz znajdował czas i energię. Bez jego udziału nie odbyło się żadne zebranie, żadna konferencja, ani żadna uroczystość. Wszędzie albo przewodniczył, albo był głównym referentem. Co tydzień odbywały się konferencje księży pod jego kierownictwem. Był duszą całej tej trudnej pracy duszpasterskiej, był orędownikiem polskiej sprawy w Kościele Górnośląskim. W walce o prawa dla ludności polskiej był nieugięty, nie uznawał żadnego kompromisu ani połowiczności.”

„Strażnica Ewangeliczna” 1954, nr 11, 164-166