Kwietniowe rocznice 2022

05.04.1922 – zmarła Pandita Ramabai (ur. 1858), misjonarka w Indiach

09.04.1592 – w Cieszynie urodził się ks. Jerzy Trzanowski (zm. 1637), kaznodzieja, pisarz religijny, autor kancjonału „Cithara sanctorum”, poeta, nadworny kaznodzieja barona Jana Sunnegha, proboszcz w Bielsku. Jego kancjonał „Cithara sanctorum” zawiera 402 pieśni w dialekcie morawskim i doczekał się 150 wydań! Zmarł 29 maja 1637

14.04.1952 – zmarł ks. Henryk Wegener-Wojnowski (ur. 1916), duchowny, redaktor „Gwiazdki” (dwutygodnik dla dzieci), współpracownik „Przeglądu Ewangelickiego”, więzień obozów koncentracyjnych, proboszcz parafii w Bytomiu, pierwszy powojenny redaktor naczelny „Strażnicy Ewangelicznej”

15.04.1892 – w Kaiserswerth w Nadrenii Północnej zmarła Karolina Fliender (ur. 1811), diakonisa dom diakonis w Berlinie

19.04.1552 – w Sztokholmie zmarł Olav Petri właściwie Olof Petterson (ur. 1493), szwedzki pisarz, tłumacz reformator Szwecji, Był jednym z najważniejszych tłumaczy Biblii Gustawa Wazy, przetłumaczył i stworzył wiele szwedzkich psalmów oraz dużą liczbę własnych, oryginalnych pism religijnych. Był on także autorem najlepszego pozareligijnego utworu tego okresu – En svensk krönika (Szwedzka kronika).

19.04.1632 - w Warszawie  zmarł Zygmunt III Waza (ur. 1566), król Polski (1587-1632) i Szwecji (1592-1599)

19.04.1922 – ukazało się rozporządzenie Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego powołujące formalnie do życia Wydział Teologii Ewangelickiej

20.04.1492 – w Eisleben urodził się Johann Agricola (zm. 1566), teolog i reformator, autor pieśni kościelnych. Był organizatorem życia kościelnego i reformatorem szkolnictwa w Eisleben, towarzyszył też księciu Albrechtowi z Mansfeldu podczas sejmów Rzeszy w Spirze, Augsburgu i Ratyzbonie.

21.04.1562 – we Wschowie urodził się Valerius Herberger (zm. 1627), kaznodzieja i pisarz reformacyjny, autor pieśni religijnych nauczyciel, duchowny we Wschowie, płomienny kaznodzieja

21.04.1142 – zmarł Piotr Abelard (ur. 1079), filozof i teolog średniowieczny, założyciel scholastycyzmu

28.04.2002 – w czasie nabożeństwa w Kościele Jezusowym w Cieszynie odbyło się wprowadzenie do użytku nowego Śpiewnika Kościelnego

29.04.1912 – urodził się ks. Gustaw Broda (zm. 1976), duchowny kolejno w Tarnowskich Górach, Mikołowie, Skoczowie, Drogomyślu, Szczecinie, Zielonej Górze, Karpaczu

Zadania i cele ewangelickiego czasopisma

na podstawie wypowiedzi programowych ks. Ryszarda Trenklera w "Jednocie"

Ks. Ryszard Trenkler w latach 1959-1967 w redakcji „Jednota” pełnił funkcję zastępca redaktora naczelnego. Jego nazwisko widnieje w stopce redakcyjnej czasopisma „Jednoty” od nr 10 w 1959 do nr 12 w 1967. Jest m.in. autorem artykułu programowego „Zadania i cele „Jednoty” (1961, nr 6/7, s. 154-157), w którym stwierdził, że „Jednota” ma być organem, który rzeczywistości przeszłej i teraźniejszej „ma śmiało spoglądać w oczy i misji przywrócenia w pełni polskiego oblicza protestantyzmu ma służyć.”

***

„Nasze pismo nazywa się „Jednota”. Znaczy to, że powinno on łączyć, gromadzić, zespalać. Jedność chrześcijaństwa jest wielką rzeczą. Ale zacząć trzeba od własnego podwórka. Otóż „Jednota” będzie reprezentowała w pierwszym rzędzie dążności do jedności całego polskiego protestantyzmu. Właśnie zalążkiem tych dążności ma być sama „Jednota”. Przyświecać nam będzie, na dalszą metę, jeden Polski Kościół Ewangelicki, być może w oparciu o polską konfesję. Sama idea takiej jedności nie jest w polskim ewangelicyzmie czymś obcym. Kto wie, czy dla wspólnego protestantyzmu polskiego ustosunkowanie się do tej koncepcji nie jest sprawą życia i śmierci, jak nią była z pewnością w przeszłości.”

***

„Praktycznie, choć najzupełniej nieoficjalnie, a wynika to ze składu współpracowników, usiłuje ona [przyp.: „Jednota”] być w tej chwili wyrazem dążeń dwóch historycznych odłamów protestantyzmu polskiego augsburskiego i reformowanego. (…) „Jednota” nie stawia sobie za cel upowszechniania protestantyzmu w wersji reformowanej czy luterańskiej. Chodzi przede wszystkim o umożliwienie przybliżenia Ewangelii do społeczeństwa polskiego, a to ma wolną drogę do wyboru tego typu protestantyzmu, który mu najlepiej odpowiada. (…) Najistotniejsze jest to, aby Ewangelia dotarła do narodu polskiego i aby kształtowała nowych ludzi.”

***

„Jednota” ma służyć umacnianiu w społeczeństwie naszym przekonania, że ewangelicyzm jest czymś swojskim. Nic co polskie, nie może nam być obojętne. (…) Ewangelik żyjący pełnym życiem Polaka, musi znaleźć w „Jednocie” pełnię polskości , a nie tylko ułamek.”

***

„Pismo będące wyrazem polskiej myśli reformacyjnej winno być pod każdym względem reprezentacyjne. Musi być żywe, aktualne i ciekawe. Musi być redagowane w ten sposób, aby czytelnik z utęsknieniem wyczekiwał ukazania się każdego następnego numeru. (…) Jest ambicją każdego pisma, aby było chętnie czytane przez odbiorców, bo tylko wtedy ma ono rację bytu i spełnia swoją rolę.”

***

„… trzeba nam ukazywać świetlaną kartę przeszłości reformacyjnej, ale obowiązkiem naszym jest także negliżować błędy tej przeszłości, bo w gruncie rzeczy reformacja upadła nie tylko z powodu działalności Jezuitów, ale przede wszystkim z powodu własnych błędów i zaniedbań.”

***

„Redakcja „Jednoty” usiłuje unikać stronniczości wyrażającej się w ukazywaniu pewnych tylko ludzi, miłych zespołowi redakcyjnemu. „Jednota” nie może się stać wyrazicielem poglądów pewnej kliki. Musi zawsze zachować jak najdalej idący obiektywizm w ocenie faktów i ludzi. (…) Należy śmiało poruszać aktualne, życiowe problemy, wyciągać śmiałe, nie zawsze tradycyjne wnioski, nawet gdyby to miało wywołać polemikę. Najgorsze są zawsze spokojne fale, przepływające przez szpalty pisma, które nikogo nie poruszą, nie zainteresują, nie „zgorszą”.”

***

„Jednota” usiłuje unikać zwyczajnego moralizatorstwa i taniego dydaktyzmu. Czytelnik współczesny nie znosi stałego pouczania, jak ma postępować. Ten sam cel daje się o wiele łatwiej osiągnąć przez wszechstronne informowanie o przejawach życia religijnego i kościelnego w kraju i zagranicą.”

***

 

Ks. Ryszard Trenkler na łamach „Jednoty” (1957-1970)

 Uzupełnienie bibliografii podmiotowo-przedmiotowej

Miesięcznik „Jednota” to czasopismo ekumeniczne wydawane przez Konsystorz Kościoła Ewangelicko-Reformowanego. Pierwszy numer po II wojnie światowej ukazał się dopiero we wrześniu 1957, kiedy to „Strażnica Ewangeliczna” (czasopismo Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego) ukazywała się już od 1946 roku.

O ekumenicznym charakterze periodyku i o współpracy Kościołów ewangelickich świadczył m.in. międzykościelny skład redakcji. Redaktorem naczelnym był ks. Jan Niewieczerzał (Kościół  ewangelicko-reformowany), zastępcą redaktora naczelnego – ks. Ryszard Trenkler (Kościół ewangelicko-augsburski). Wśród autorów tekstów znaleźli się też księża luterańscy: Karol Kotula, Wiktor Niemczyk, Karol Wolfram, Jan Szeruda, Otto Krenz.

Funkcję zastępcy redaktora ks. R. Trenkler pełnił w okresie od września 1959 roku, tj. od momentu objęcia stanowiska II proboszcza parafii św. Trójcy w Warszawie. Objęcie funkcji Seniora Diecezji Warszawskiej w 1966 roku spowodowało wycofanie się z pracy redakcyjnej, co jednak nie oznaczało zerwania współpracy. Od czasu do czasu pojawiały się w „Jednocie” jeszcze jego artykuły.

Poniżej podaję bibliografię tekstów ks. Ryszarda Trenklera opublikowanych na łamach „jednoty” w latach 1957-1970. Stanowi to uzupełnienie bibliografii tegoż duchownego ogłoszonej na moim blogu.

A. Bibliografia przedmiotowa

1.       W kręgu „Jednoty”,  1960 nr 12, s. 274-277
Zawiera nazwiska redakcji: ks. J. Niewiczerzał, ks. R. Trenkler, W. Benedyktowicz, K. Hławiczka, ks. K. Kotula, ks. E. Jelinek, ks. prof. J. Szeruda, J. Broda, O. Krenz, Z. Tranda, P. Filipek, W. Iwaszkiewicz, ks. B. Tranda, Gabriela Pianko]

2.      Jubileusz 25-lecia ordynacji [księży. R. Trenklera, E. Dietza, Z. Dietricha]. – 1961, nr 10, s. 227-229

3.      Ksiądz Ryszard Trenkler seniorem. – 1966, nr 4, s. 21

4.      Wśród książek : E. Brunnel, Nasza wiara, przekł. R. Trenkler; R. Trenkler; Świątynia Wang. – 1963, nr 10, s. 9-12

B. Bibliografia podmiotowa w układzie chronologicznym

1957

1.      Ewangelicka Dania, 1957 nr 4, s. 7-9.22

2.      Nauka religii w Europie zachodniej, 1957 nr 4, s. 8-9

1958

3.      Kościół górski nasz Zbawiciela na Wangu (Aggeusz 1,8), 1958 nr 3, s. 4-6

4.      Migawki historyczne : piękny poranek wielkanocny, 1958 nr 3, s. 11-13

5.      Nieopanowani entuzjaści : migawki historyczne, 1958 nr 10, s. 19-20

6.      „Paryż wart jest mszy”, 1958 nr 2, s. 15-16

7.      Z gruzów – odrodził się : relacja na temat uroczystości poświęcenia kościoła św. Trójcy, 1958 nr 7/8, s. 4-5

1959

8.      „Exegi menumentum…”, 1959 nr 10, s. 1-2

9.      Jerzy Fryderyk Haendel (1685-1759), 1959 nr 12, s. 3-5

10.  Kościół w Finlandii, 1959 nr 2, s. 4-8

11.   Rzym a ekumenia, 1959, nr 1 s. 21-22

12.  Świt jedności?, 1959 nr 5, s. 14-16

13.  Zmartwychwstanie – nowe życie (1 Kor 5,6-8), 1959 nr 3, s. 1-3

14.  Żenująca rocznica, 1959 nr 11, s. 9-10

1960

15.  Chrystianizacja Japonii, 1959 nr 2, s. 27-30

16.  Ewangelicy w diasporze, 1959 nr 10, s. 10-12; 1959 nr 11, s. 3-4; 1959 nr 12, s. 20-21

17.  Gdy ludzie umierają z głodu, 1960 nr 2, s. 33-34.41

18.  Historyczny dzień Kościoła szwedzkiego, 1960 nr 8, s. 180-181

19.  Impresje synodalne : z obrad Synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w PRL, 1960 nr 6, s. 137-139

20.  Jaki jest twój znak wiary?, 1960 nr 8, s. 172-174

21.  Ks. Gustaw Gizewiusz  : w 150. Rocznicę urodzin, 1960 nr 10, s. 237

22.  Ostatnie dni Melanchtona, 1960 nr 4, s. 84-85

23.  Pobożność w duchu i w prawdzie (Dz 17,16-34), 1960 nr 7, s. 145-146

24.  Pokojowe posłannictwo chrześcijan, 1961 nr 1, s. 4-6

25.  Promocja pośmiertna dr H. Iwanda, 1960 nr 10, s. 236

26.  125 lat kaplicy Halpertów, 1960 nr 11, s. 255-256

27.   Rozważanie o czasie i ludziach, 1960 nr 1, s. 15-17

28.  W 70. rocznicę urodzin ks. Zygmunta Michelisa, 1960 nr 3, s. 60-61

29.  Wspomnienia i refleksje wielkanocne, 1960 nr 4, s. 78-80

30.  Z ziemi – dla Boga, 1960 nr 5, s. 97-98

1961

31.  Gdzie i kiedy się narodził?, 1961 nr 12, s. 264-266

32.  Jedność a nie zjednoczenie : na marginesie wizyty arbp dr Fishera u papieża, 1961 nr 3, s. 58-58

33.  Konferencja Teologiczna Księży Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w PRL, 1961 nr 10, s. 228-229

34.  Pastor Marc Boegner, 1961 nr 8, s. 177-178

35.  Pięknie, głośno rozbrzmiewajcie dzwony : szkic historyczny, 1961 nr 4, s. 87-88

36.  Po wielkim Soborze pokojowym, 1961 nr 8, s. 173-174

37.  Problematyka zimnej wojny, 1961 nr 6/7, s. 137-139

38.  Przedsoborowa krytyka kultu katolickiego, 1961 nr 10, s. 225-226

39.  Wisła, wieki ośrodek wypoczynkowy, 1961 nr 9, s. 207-209

40.  Zadania i cele „Jednoty”, 1961 nr 6/7, s. 154-157

41.  Zwiastowanie anielskie nie milknie, 1961 nr 12, s. 273-274

1962

42.  Biblia w zwiastowaniu pokoju (wyjątki), 1962 nr 12, s. 293-294

43.  Historia Świąt Narodzenia Pańskiego, 1962 nr 12, s. 271-272

44.  Rozważania ekumeniczne, 1962 nr 3, s. 62-64

45.  Pierwsze rozczarowanie, 1962 nr 4, s. 93

46.  Słuchacze czy wykonawcy? (Jk 1,21-27), 1962 nr 7/8, s.  147-148

47.  W.A. Visser’t Hofft – pionier chrześcijańskiej jedności, 1962 nr 3, s. 57-59

48.  Zagadnienia nadal aktualne, 1962 nr 1, s. 13-14

1963

49.  Modlitwa w kościele ewangelicko-reformowanym w Warszawie, 1963 nr 3, s. 3-5

50.  Myśli przedświąteczne, 1963 nr 12, s. 4

51.  Nauka o grzechu pierworodnym, 1963 nr 12, s. 10

52.  100 lat „Zwiastuna Ewangelicznego”, 1963 nr 1/2, s. 8-9

53.  Tam, gdzie Jezus umarł i zmartwychwstał, 1963 nr 4, s. 7-8

54.  Władysław Nicolai – pamięci powstańca z 1863, 1963 nr 10, s. 12

1964

55.  Chrześcijańska Konferencja Pokojowa, jej zadania i cele : fragment referatu wygłoszonego na konferencji POChKP, 1964 nr 3, s. 6-7

56.  Wizja szczęśliwej przyszłości (Iz 2,1-5), 1964 nr 2, s. 3-4

1965

57.  Chrześcijanin i świat (1 J 2,12-17), 1965 nr 2, s. 3-5

58.  Samouświadomienie zboru (1 Ts 1,2-10), 1965 nr 10, s. 3-5

1966

59.  O wiele rzeczy się troszczycie (Łk 10,30-42), 1966 nr 9, s. 9-11

60.  Wielka wizja (Ez 37,1-14) : kazanie wygłoszono w 2. Święto Wielkanocne w kościele św. Trójcy w Warszawie podczas introdukcji na urząd seniora, 1966 nr 7, s. 21-22

1970

61.  Wielka wizja (Ez 37,1-14), 1970 nr 10, s. 3-4

C. Tłumaczenia

62.  Brunner Emil, A potem?, 1962 nr 11, s. 243-245

63.  Brunner  E., Bóg i moce Jemu przeciwstawne, 1962 nr 10, s. 219-220

64.  Brunner  E., Człowiek istot dobra, 1961 nr 3, s. 51-52

65.  Brunner  E., Czy Biblia jest Słowem Bożym?, 1961 nr 9, s. 193-194

66.  Brunner  E., Duch Święty, 1960 nr 6, s. 122-123

67.  Brunner  E., Jedynie przez wiarę, 1960 nr 10, s. 217-219

68.  Brunner  E., Kościół, 1960 nr 8, s. 169-170

69.  Brunner  E., Nawrócenie, 1961 nr 2, s. 27-28

70.  Brunner  E., Odwieczny wybór, 1961 nr 10, s. 215-216

71.  Brunner  E., Przyszłość, 1961, nr 8 s. 169-170

72.  Brunner  E., Wieczerza Pańska, 1960 nr 3, s. 49-50

73.  Brunner  E., Życiu wiecznym, 1960 nr 11, s. 241-242

74.  Köberle Adolf, Sens etapów życia ludzkiego, 1964 nr 4, s. 6-9

75.  Wolff Robert, Życie katolickie we Francji, 1959 nr 4, s. 8-10; 1959 nr 6, s. 14-15; 1959 nr 7/8, s. 9-11

D. Wywiady

76.  O ewangelickiej Wiśle : rozmowa z ks. Robertem Fiszkalem, 1960 nr 6, s. 129-132

Bibliografia artykułów ks. Ryszarda Trenklera. Cz. 3

 Artykuły teologiczno-dogmatyczne

1.    Brunner Emil, Nasza wiara, tł. Ryszard Trenkler. Cz. 1-3, „Zwiastun” 1989, nr 9/10, s. 132-134 ; 1989, nr 11/12, s. 167-168 ; 1989, nr 13/14, s. 200-201
Cz.1: nawrócenie ; Cz.2: Kościół ; Cz.3: chrzest i Wieczerza Państwa

2.    „Cicha noc – święta noc”, „Strażnica Ewangeliczna” 1955, nr 24, s. 369

3.    Gawęda wigilijna, „Zwiastun” 1980, nr 24, s. 374-375

4.    Gdy się Chrystus rodzi…, „Przegląd Ewangelicki” R.: 5(1938), nr 52, s. 630

5.    Kontrowersje konfesyjne na tle kultu maryjnego, „Zwiastun” 1980, nr 15/16, s. 230-231

6.    Kult Marii – matki Jezusa, „Przegląd Ewangelicki” R.: 3(1936), nr 10. s. 74-75

7.    Małżeństwo – ślub, „Zwiastun” 1989, nr 5/6, s. 87-89

8.    Maria Magdalena, „Strażnica Ewangeliczna” 1957, nr 8, s. 119-123

9.    Pawłowy hymn o miłości, „Kalendarz Ewangelicki” R. 98(1984), s. 153-156

10. Sprawa ks. prof. H. Künga, „Zwiastun” 1980, nr 11, s. 164-165

11. Święta Bożego Narodzenia : trochę o historii i o obyczajach, „Zwiastun” 1986, nr 23/24, s. 343-344

12. Wokół Stołu Pańskiego, „Zwiastun” 1987, nr 10, s. 148-149

13.  Wypowiedzi Leszka Kołakowskiego, „Zwiastun” 1989, 11/12, s.174.179
Na podstawie wywiadu zamieszczonego w „Tygodniku Powszechnym” 1989, nr 7

Artykuły historyczno-kronikarskie

14. Bez śladów historii, „Zwiastun” 1990, nr 15/16, s. 116-117

15.  DOM opieki w Chylicach, „Kalendarz Ewangelicki” R. 79(1966), s. 195-197

16. Historia jednego Kościoła, „Strażnica Ewangeliczna” 1950, nr 1, s. 8-11

17. Historia jednego Kościoła, „Strażnica Ewangeliczna”1949, nr 24, s. 11-12 (sprawa toruńska)

18. Konfesja Augsburska (1530-1980) : uroczystości jubileuszowe, „Zwiastun” 1980, nr 5, s. 70

19. Leonardo Da Vinci : 1452-1519, „Strażnica Ewangeliczna”1952, nr 12, s. 176-177

20. Nabożeństwo komunijne doby reformacyjnej, „Strażnica Ewangeliczna” 1953, nr 21/22, s. 300-302

21. O dziejach protestantyzmu polskiego krytycznie, „Zwiastun” 1980, nr 20, s. 307-309 ; 1980, nr 21, s. 331-332

22. Piśmiennictwo polskie na Mazurach do początku XX wieku, „Zwiastun” 1982, nr 22, s. 322.327-328

23.  Rozważania nad deklaracją ideową pułk. Koca, „Przegląd Ewangelicki” R.: 4(1937), nr 7, s. 60-61

24.  140 lat kaplicy Halpertów, „Kalendarz Ewangelicki” R. 89(1976), s. 203-205

Przyczynki wspomnieniowe

25.  Joachim Meander : trzechsetlecie śmierci wielkiego pieśniarza, „Zwiastun” 1981, nr 3, s. 36-37

26.  Śp. ksiądz Aleksander Paschke, „Przegląd Ewangelicki” R.: 5 1938, nr 20, s. 249

27.  Śp. ksiądz Waldemar Preiss, sen., „Kalendarz Ewangelicki” R. 88(1975), s. 72-78

28.  Śp. ksiądz Waldemar Preiss, sen., „Zwiastun” „Kalendarz Ewangelicki” R. 88(1975), s. 72-78

29.  W setną rocznicę śmierci Dostojewskiego (1821-1881), „Zwiastun” 1981, nr 9, s. 134.139

Luteranie w Europie na świecie

30. Azjatyckie kłopoty Kościołów chrześcijańskich, „Strażnica Ewangeliczna” 1957, nr 23, s. 363-364

31. Ewangelicka Finlandia, „Strażnica Ewangeliczna”1959, nr 16, s. 243-245; 1959, nr 17, s. 261-262.267

32. Ewangelicka Islandia, „Strażnica Ewangeliczna”1959, nr 19, s. 299-301

33. Gdy płoną kościoły w Hiszpanii, „Przegląd Ewangelicki” R.: 3(1936), nr 9, s. 66-67

34. O religii w Chinach, „Zwiastun” 1980, nr 13/14, s. 211-212

35. Światowa Konferencja Misyjna 1980 w Melbourne, „Zwiastun” 1980, nr 1, s. 3-4

36. Uppsala 1968 : Kościoły chrześcijańskie w służbie człowieka, „Zwiastun” 1968, nr 16, s. 254-257.263-264

37. W gościnie u luteran słowackich, „Strażnica Ewangeliczna”1960, nr 21, s. 316-318.323

Ekumenia światowa

38. „… Aby skierować nogi nasze na drogę pokoju”. Cz.1-2, „Zwiastun” 1979, nr 5, s. 77-79 ; 1979, nr 6, s. 93-95
Referat wygłoszony na zgromadzeniu PRE w Ośrodku Ewangelickim w Warszawie dn. 20.12.1978

39. Czy służy idei ekumenizmu?, „Zwiastun” 1978, nr 1, s. 11-13

40. Czyżby ewangelickie cluny?, „Strażnica Ewangeliczna”1959, nr 12, s. 186-188

41. Ewangelicy w rozproszeniu, „Strażnica Ewangeliczna” 1952, nr 10, s. 139-141

42. „Ksiądz” czy „pastor”?, „Przegląd Ewangelicki” R.: 3(1936), nr 13/14. s. 99-100

43. Na drodze ku pełnej społeczności Kościołów luterańskich i reformowanych, „Zwiastun” 1970, nr 20, s. 304-305

44. Problematyka zimowej wojny, „Zwiastun” 1961, nr 14/15, s. 216-217

45. Prymat papieski w świetle Pisma Świętego, „Przegląd Ewangelicki” R.: 3(1936), nr 6, s. 44-46; 1936, nr 7, s. 50-52

46. Spotkanie z Polską w RFN, „Zwiastun” 1979, nr 23, s. 365