Podstawowe źródła doktryny luterańskiej. Cz. 1

 1. Księgi symboliczne i chrześcijańskie symbole wiary

Historia Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego sięga wieku XVI, tj. okresu Reformacji. W tym czasie formułowano główne pisma wyznaniowe luteranizmu, które zostały zawarte w „Zestawieniu nauki Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego” (Corpus Doctrinae). W jego skład wchodzą księgi, których autorami są Marcin Luter i Filip Melanchton. Należą do nich:

„Mały katechizm” i „Duży katechizm” Marcina Lutra z roku 1529,

„Wyznanie augsburskie”, tzw. „Konfesja Augsburska” (Confessio Augustana) oraz „Obrona Wyznania augsburskiego”, tzw. „Obrona Konfesji augsburskiej” (Apologia Confessionis Augustanae) Filipa Melanchtona z roku 1530,

„Artykuły szmalkaldzkie” Marcina Lutra oraz „Traktat o władzy i prymacie papieża” (De postestate et prymatu papae tractatus) Filipa Melanchtona – oba z 1537 r.

Dwuczęściowa „Formuła zgody” (Formula Concordia) z 1577 roku. Część pierwsza krótka, streszczająca (Epitome), część druga szczegółowa, wyjaśniająca (Solida Declaratio).

Księgi te wraz ze starochrześcijańskimi symbolami wiary[1]: apostolskim, nicejsko-konstantynopolitańskim, atanazjańskim w 1580 r. weszły w skład „Księgi Zgody” (Liber Concordia). Wymienione Wyznania wiary zostały sformułowane w pierwszych wiekach. Kościoły poreformacyjne uznały je za symbole wiary, dające zwięzły wykład podstawowych zasad. Podkreślają znaczenie nauki o Trójcy Świętej  „Apostolskie wyznanie wiaty” Luter uważał za objaśnienie planu Bożego. Podzielił je na trzy artykuły: „O stworzeniu”, „O zbawieniu” i „O poświęceniu”, które kolejno mówią o Bogu Ojcu, Synu Bożym Jezusie Chrystusie i o Duchu Świętym. Bóg objawia się człowiekowi w Trójcy Świętej. Atanazjańskie wyznanie wiary dzieli się na dwie części, z których pierwsza mówi o troistości osób Bożych w jedności ich natury. Część druga mówi o dwoistości natury Chrystusa, o której świadczą następujące wydarzenia zbawcze: męka, zmartwychwstanie, wniebowstąpienie Chrystusa, Jego zasiadanie po prawicy Boga Ojca i powtórne przyjście, zmartwychwstanie ciał, sąd, nagroda i kara. W 1984 r. na Europejskim Spotkaniu Ekumenicznym przyjęto dokument, w którym Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie uznano za  symbol jednoczący podzielone Kościoły, który mimo istnienia różnic daje możliwość wspólnego wyznawania wiary.

Ksiądz prof. Wiktor Niemczyk nazwał te księgi „skarbcem wiary”[2], który w skrócie przedstawia teologiczno-doktrynalny dorobek luteranizmu. Podstawę ewangelickiej teologii stanowi Pismo Święte, któremu Reformacja przywróciła właściwe i naczelne miejsce wśród ksiąg wyznaniowych i symboli wiary. Ksiądz prof. Manfred Uglorz podkreśla, że odczytywanie Słowa Bożego nie może być krępowane ani paraliżowane przez Księgi Wyznaniowe, a „symbole podlegają krytycznej ocenie Pisma”[3].

„Konfesja Augsburska” (skrót: CA) uważana jest za najważniejszą księgę. Po raz pierwszy została odczytana 25 czerwca 1530 cesarzowi Karolowi V (1919-1556) i książętom niemieckim. Składa się z dwóch części:

Część I „Główne artykuły wiary” – składa się z 21 artykułów, które wyrażają naukę zreformowanego Kościoła i według ks. prof. Manfreda Uglorza stanowią „podstawowe credo luteranizmu”[4].

Część II „Artykuły, w których się rozpatruje zniesione nadużycia” – to 7 artykułów prezentujących stanowisko Filipa Melanchtona wobec nadużyć w ówczesnym Kościele.

Zawarta w Konfesji nauka ma charakter chrystocentryczny. Opiera się na reformacyjnych zasadach solus Christus oraz sola Scriptura. Według tego schematu uporządkowane są tam artykuły wiary. Pierwszy traktuje o Bogu w trzech osobach (Ojciec, Syn i Duch Święty). Trzeci omawia boską i ludzką naturę Syna Bożego, Jezusa Chrystusa. Pomiędzy nimi umieszczono artykuł 2 „O grzechu pierworodnym”, który wskazuje na człowieka, który po upadku Adama rodzi się z grzechem, skazującym go na śmierć i potępienie. Po czym następuje artykuł 4 „O usprawiedliwieniu” przez wiarę, z łaski, przez wzgląd na Chrystusa (propter Christum). Kolejny 5 artykuł „O służbie Kościoła” rozpoczyna omawianie egzystencji ludzkości wszczepionej w Chrystusa, przez wiarę dostępującej odpuszczenia grzechów i usprawiedliwienia, gromadzącej się w Kościele, w którym, jak pisze Filip Melanchton, „Sakramenty i Słowo są skuteczne ze względu na ustanowienie i nakaz Chrystusowy”[5].

 

---

[1] Podaję za: K. Karski, Apostolski skład wiary. Atanazjański skład wiary. Nicejsko-konstantynopolitański skład wiary. w: T. Gadacz, B. Milerski (red. nauk.), Religia. Encyklopedia PWN. T.1. Warszawa 2001, s. 298-299. 377; T.7., Warszawa 2003, s. 275

[2] W. Niemczyk, Teologia ksiąg wyznaniowych, w: Księgi wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Bielsko-Biała 1999, s. 19

[3] M. Uglorz,  Luterańskie księgi wyznaniowe, w: Księgi wyznaniowe… dz. cyt., s. 13

[4] M. Uglorz, Od samoświadomości do świadectwa wiary, Warszawa 1995, s. 123

[5] Wyznanie augsburskie, w: Księgi wyznaniowe… dz. cyt., s. 145

Wiosna

Słońce nad widnokrąg wyżej się wychyla,

Pierwszy kwiatek spod płatków śniegu się przeciska,
Zygzakowaty, zwiewny, widać lot motyla
To wiosna niepotrzebnie, coraz częściej błyska,
Aby w końcu zwyciężyć, choć uparta zima
Coraz chytrzej najgorszych podstępów się ima.

I znów – jak co rok – wraca ten sam cud natury,
Która wstaje do życia z zimowej pościeli,
Aby wszystkiemu, co żyje, nowych sił udzielić,
A człowieka odrodzić w nadziei na nowo,
Że nie śmierć, ale życie ostatnie ma słowo.

Któż nie uległ czarom wiosny przebudzenia?
Kto może na jej urok zostać obojętny?
Komuż ona nie daje nowego natchnienia?
A jednak… jednak nie brak jest i wtedy smętnych,
Nieszczęśliwych, chorych i tych, co w rozkwicie
Przepięknych dni wiosennych kończą swoje życie!

Lecz triumfem zwycięstwa brzmią wiosenne dzwony,
Nie dlatego, że wiosna na świecie nastanie,
Bo świat już ze snu zimy został obudzony –
Ale głoszą całemu światu zmartwychwstanie
Tego, którego Stwórca dał za Zbawiciela,
Przez którego zwycięstwa nad śmiercią udziela!

Śpiewajcie przeto Bogu pieśń nową, radosną,
Zmartwychwstanie niech rzuci na nią nowe blaski.
Kiedy świat wam ponownie zaśmieje się wiosną
Dawca życia przypomni Swe odwieczne łaski,
Gdy krzew zazielenieje, wiatr zdmuchnie motyla,
A słońce nad widnokrąg wyżej się wychyla!

Ks. Edward Romański

Park w Pszczynie, wiosna'23

Daty rocznicowe w kwietniowym kalendarzu 2023

03.04.1823 – na Mazurach urodził się ks. August Wilhelm Czygan (zm. 1874), nauczyciel w Giżycku, kaznodzieja i proboszcz w Wielbarku k. Szczytna

05.04.1913 – w Cieszynie zmarł Jerzy Cienciała (ur. 1834), rolnik, działacz narodowy na Śląsku Cieszyńskim

08.04.1633 – w Dębicy zmarł ks. Daniel Mikołajewski (ur. 1560), pisarz i polemista religijny, tłumacz Biblii Gdańskiej

09.04.1883 – w Kaliszu urodził się Juliusz Ulrych (zm. 1959), minister komunikacji

12.04.1933 – w Warszawie zmarł Ignacy Boerner (ur. 1875), minister poczty i telegrafów, działacz niepodległościowy, członek PPS, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego

14.04.1883 – w Końskiej (Zaolzie) urodził się Jerzy Stonawski (zm. 1936), pedagog, dyrektor Państwowej Szkoły Przemysłowej w Bielsku, wiceburmistrz Bielska

15.04.1813 – w Ustroniu urodził się Teodor Kotschy (zm. 1866), botanik, afrykanista

20.04.1653 – w Królewcu zmarł ks. Celestyn Myślenia (ur. 1588), teolog uniwersytetu w Królewcu

23.04.1863 – w Wilnie urodził się Bronisław Kader (zm. 1937), lekarz,  chirurg, ewangelik reformowany, syn księdza, autor licznych prac naukowych, członek Polskiej Akademii Umiejętności

26.04.1963 – w Cieszynie zmarł się Alojzy Gembala (ur. 1904), historyk, specjalizujący się w historii starożytnej, nauczyciel, wykładowca akademicki, prorektor opolskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej – pierwszy w dziejach tej uczelni 

Jezus żyje z Nim i ja! Alleluja!

Chwalebne zmartwychwstanie Pana 

Jest życiem i zwycięstwem mym;

Potęga śmierci jest złamana,

Nie zasnę wiecznej śmierci snem,

już podwaliny piekieł drżą,

Pan wstaje z chwałą Swą!

Mój Jezus żyw, grób otworzony!

Więc wesół w ciemny wstąpię grób,

Bo mój Zbawiciel uwielbiony

I mnie do Swych przygarnie stóp.

O jakiż to cudowny śpiew:

My żywi, bo Pan żyw!  

         Żywotem Jezus mi zostanie,

W mym sercu już nie zaznam trwóg;

A choć nadejdzie me skonanie,

Nie zejdę z Jezusowych rąk.

Powiedzie mnie do rajskich niw

Mój Jezus wiecznie żyw!

Myśl teologiczna ks. Karola B. Kubisza

KRZYŻ pisany przez duże litery – jest świętą koniecznością w życiu zarówno Jezusa, jak i każdego chrześcijanina, który zdecydowanie wstępuje w ślady Mistrza.

„Strażnica Ewangeliczna” 1959, nr 4, s. 49

Na wysokim wzgórzu, na krańcach Grazu, stolicy Styrii, dominuje  okazały kościół i klasztor, licznie odwiedzany przez pielgrzymów. Wiodą doń szerokie wygodne schody z tarasami, na których umieszczono ławki, by można odpocząć i podziwiać niezwykłą panoramę miasta, kryjącego się za licznymi lesistymi pagórkami. Z kościelnego wzgórza roztacza się równie uroczy widok na rozrzucone w bogatej zieleni falistego Tereniu wioski i osiedla. U pierwszego stopnia schodów wita przechodnia krzyż z daszkiem, osłaniającym figurę Zbawiciela, podobny do tego, jaki wznosi się nad mogiłą Matki Ewy w Miechowicach. Szczególną jednak uwagę zwraca wierszowany napis u stóp Ukrzyżowanego:

Wzwyż oczy, ręce na serce,
Dla ciebiem cierpiał ból śmierci,
Tobie oddałem życie Me,
Schyl więc głowę i pozdrów Mię:
Pochwalon bądź Jezu Chryste!

W zadumie wstępowałem na schody. Jakże niezwykle aktualna jest ta wzruszająca prośba Pana Jezusa, wyrażona przez nieznanego, szczerze wierzącego autora powyższego napisu.

„Strażnica Ewangeliczna” 1960, nr 6, s. 81

Czcimy Go [Jezusa] jako historyczne ucieleśnienie Boga w tym świecie, jako najwspanialszą postać dziejową, bohatera największego wszystkich czasów, lwa z pokolenia Judy, który dokonał zbawienia rodu ludzkiego.  Spoglądamy ustawicznie w przeszłość. Tymczasem najważniejsza dla każdego wierzącego jest teraźniejszość. Chodzi o spotkanie z żywym Chrystusem, o nawiązanie z NIM ścisłego, osobistego kontaktu. On zbawił całą ludzkość, ale nie może zbawić ciebie, chrześcijaninie,  jeśli z całego serca nie uwierzysz, że to, co uczynił dla całej ludzkości, odnosi się w szczególności do każdego poszczególnego człowieka, odnosi się do ciebie.

„Strażnica Ewangeliczna” 1960, nr 6, s. 82

Służba Jego [Jezusa] wierna najdoskonalszy wyraz znalazła w krzyżu, na który jako najsilniejszy mocarz zaniósł straszliwy ciężar ludzkich win. Tam w okrutnych mękach służył niezmordowanie własnym prześladowcom, wołając do Ojca o zmiłowanie dla nich. Skruszonemu zbójcy otwarł bramy raju, marce zapewnił najlepszą opiekę, umiłowanemu uczniowi wyznaczył najbliższy konkretny cel służby. Dopiero, gdy okazał  wszystkim swą królewską wspaniałomyślność i do najdrobniejszych szczegółów spełnił swą zbawczą  służbę,  przez śmierć ofiarną złożył okup za wielu. To znaczy za tych, którzy całym sercem i duszą przyjmą GO, jako swego Zbawiciela, Pana i Króla.  To sobie musimy wszyscy dobrze zapamiętać, że do źródła zbawienia jakie wytrysnęło na Golgocie dla całej ludzkości, każdy z nas musi przyjść osobiście.

„Strażnica Ewangeliczna” 1960, nr 6, s. 83

Jeszcze nic na świecie niemiało tak zażartych, tak potężnych nieprzyjaciół, jak Biblia. W różnych wiekach, coraz to nowi powstawali nieprzyjaciele Biblii i coraz to nowymi sposobami przeciwko niej walczyli. I również nic na świecie niemiało jeszcze takich jak Biblia przyjaciół, którzy oddali życie, żonę, dzieci, cześć, majętności, ojczyznę i spokój, jak to czyniły dla niej niezliczone rzesze w najrozmaitszych krajach.

Biblia jest największym męczennikiem, jakiego kiedykolwiek świat ten gościł. Biblia przecierpiała i przetrwała najniebezpieczniejszych nieprzyjaciół takich, jak ogień, klątwa, krytyka uczonych i potępienie ich, obojętność i niedbalstwo duchowe jej wyznawców, własnych jej dzieci. To, co świat ma najlepszego, zawdzięcza Słowu Bożego, które jest duchem i żywotem.

„Strażnica Ewangeliczna” 1959, nr 10, s. 153

Mocna ręka Boża prowadzi nas wśród wszystkich mroków, burz i niebezpieczeństw. Ona nas wychowuje w twardej szkole życia, gdy jesteśmy zbyt pewni siebie i nie doceniamy należycie przeciwności, jakie mamy do pokonania, trudności, jakie musimy przezwyciężyć, lub kiedy, jak synowie czy córki marnotrawne, lekkomyślnie traktujemy życie, marnując Boże dary, własne siły i zdolności. Ta twarda ręka przyciska nas do ziemi, gdy jesteśmy dumni i zarozumiali, smaga nas, gdy nieposłuszeństwo, upór i własna, rzekomo lepsza wiedza buntują nas przeciw Ojcu Niebieskiemu.

„Strażnica Ewangeliczna” 1959, nr 12, s. 185

Nabożeństwo ewangelickie jest święceniem obecności Bożej w Słowie i Sakramencie. Zatem samo w sobie jest cudem, bo niebo z  ziemią wiąże, Boga z ludźmi jednoczy. Tylko, że z tym cudem już tak się zżyliśmy, że wydaje nam się czymś  zupełnie naturalnym i normalnym.

„Strażnica Ewangeliczna” 1956, nr 18, s. 262

Choćbyśmy posiadali notarialnie uwierzytelniony, urzędowy dokument, stwierdzający fakt Zmartwychwstania Jezusa, nie przekonałby zaślepionych. Nie martwmy się więc, że nie posiadamy takiego dokumentu, wystawionego przez władze rzymskie i żydowski. Mamy coś znacznie doskonalszego i wiarygodniejszego: świadectwo proroków i apostołów, uwierzytelnione przez samego Boga. Trzeba tylko wsłuchać się w głos Zmartwychwstałego, pełen zrozumienia i współczucia dla naszych ludzkich słabości, jednocześnie karcący nasze lenistwo i gnuśność duchową. Powiedzmy z pokorą: „Mów, Panie, sługa Twój słucha!”

„Strażnica Ewangeliczna” 1957, nr 8, s. 115

Istotę ludzką można by przyrównać do orzecha. Skorupa, czyli ciało, rozbite przez śmierć, w grobie zwolna zespala się z ziemią, z której powstało. Jądro, czyli duch w delikatnej powłoce duszy idzie w zaświaty. Wierzący do nieba, w którym są pewne strefy, coraz wyższe, wspanialsze krainy (2 Kor, 12,2). Miejsce zbawionych nazywa Pan Jezus „łonem Abrahamowym” (Łk 16,22-23). Stan duszy po śmierci ciała jest stanem pełnej świadomości, co wyraźnie stwierdza podobieństwo o bogaczu i Łazarzu. (...)

Ziemskie nasze życie jest niejako szkołą podstawową, życie po śmierci uniwersytetem. (...) Należy jednak pamiętać, że życie doczesne decyduje o naszej wiecznej przyszłości i odsuwanie nawrócenia na moment śmierci grozi utratą zbawienia.

„Strażnica Ewangeliczna” 1951, nr 18, s. 4

Trudności na jakie natrafiają ludzie wszystkich czasów, gdy spotykają się z Jezusem Chrystusem, mają przyczynę w tym, że potykają się i przewracają o kamień, odwalony od grobu  w ogrodzie Józefa z Arymatei.

„Strażnica Ewangeliczna” 1951, nr 6, s. 2

Bibliografia tekstów ks. Karola B. Kubisz za lata 1945-1980. Cz. 2

 1947

1.  Ostatnie dni zboru lwowskiego, „Strażnica Ewangeliczna” 1947, nr 5, s. 12-13

1948

2.  Kazanie wygłoszone przy pogrzebie p. dr. Jana Kubisza, dyrektora Szpitala Krajowego w Cieszynie, zmarłego 04.03.1948 r. (1 Mż 1,27), „Kalendarz Ewangelicki” R. 62(1949), s. 36-41

3.  Rozważania o liturgii, „Strażnica Ewangeliczna” 1948, nr 10, s. 3-6

4.  Śp. ks. Paweł Henryk Hause, „Strażnica Ewangeliczna” 1948, nr 11/12, s. 14-15

5.  Święto zboru nowosądeckiego : poświęcenie odbudowanego kościoła, „Strażnica Ewangeliczna” 1948, nr 13/14, s. 11-12

1949

6.  Wierzę w żywot wieczny (J 10,27-28), „Strażnica Ewangeliczna” 1949, nr 22, s. 1-2

7.  Złoto, kadzidło i mira (Mt 2,11), „Strażnica Ewangeliczna” 1949, nr 2, s. 1-2

1950

8.  Baranek Boży (1 Mż 22.8), „Strażnica Ewangeliczna” 1950, nr 6, s. 2-4

9.  Do setnego numeru „Strażnicy Ewangelicznej” : kilka uwag i życzeń, „Strażnica Ewangeliczna” 1950, nr 19, s. 11-17

10.  Niegasnące światło (Łk 2,9), „Strażnica Ewangeliczna” 1950, nr 24, s. 2-3

1951

11.  A jednak nieśmiertelna! : jeszcze o nieśmiertelności duszy w świetle Biblii, „Strażnica Ewangeliczna” 1951, nr 18, s. 3-5

12.  Na śladach Zmartwychwstałego (Łk 24,5), „Strażnica Ewangeliczna” 1951, nr 6, s. 2-3

1953

13.  O święceniu dnia świętego, „Strażnica Ewangeliczna” 1953, nr 14, s. 192-194

1954

14.  Kronika małopolska, „Kalendarz Ewangelicki” R. 67(1954), s. 154-156

15.  Nabożeństwo i Sakrament Ołtarza (J 6,31-35), „Strażnica Ewangeliczna” 1954, nr 2, s. 22-24

16.  Z przeszłości zboru krakowskiego, „Kalendarz Ewangelicki” R. 67(1954), s. 108-111

1955

17.  Niezniszczalne bogactwo Betlehemu (2 Kor 8,9), „Strażnica Ewangeliczna” 1955, nr 24, s. 362-363

18.  Ogród życia,  „Strażnica Ewangeliczna” 1955, nr 7, s. 98-99

1956

19.  Cuda w Kościele ewangelickim, „Strażnica Ewangeliczna” 1956, nr 18, s. 261-264

20.  „Jako umierający, a oto żyjemy!”, „Kalendarz Ewangelicki” R. 69(1956), s. 182-190

21.  Nad grobem śp. dr. Tadeusz Michejdy, „Strażnica Ewangeliczna” 1956, nr 11, s. 167-168

22.  Rodowód i wieczna aktualność chrześcijańskiego wyznania wiary, „Strażnica Ewangeliczna” 1956, nr 14/15, s. 201-203

1957

23.  Emausowe rozmowy (Łk 24,13-35), „Strażnica Ewangeliczna” 1957, nr 8, s. 114-116

24.  Fałszywy obraz brata Marcina, „Strażnica Ewangeliczna” 1957, nr 17, s. 251-254

25.  Nasz pierwszy krok w Nowy Rok (1 Mż 32,26), „Strażnica Ewangeliczna” 1957, nr 1, s. 1-3

26.  Przeciw upiorom średniowiecza, „Strażnica Ewangeliczna” 1957, nr 7, s. 99-102

27.  W orszaku triumfatora (J 12,32), „Strażnica Ewangeliczna” 1957, nr 10, s. 145-147

28.  W rocznicę założenia Kościoła Jezusowego w Cieszynie (Jk1,22-27), „Strażnica Ewangeliczna” 1957, nr 14, s. 214-216

1958

29.  Garść wrażeń z Gdyni, „Strażnica Ewangeliczna” 1958, nr 21, s. 324

30.  Niewierny Tomasz (J 20,24-28), „Strażnica Ewangeliczna” 1958, nr 8, s. 113-115

31.  Pióro Reformacji (1 J 1,4; Ef 3,17), „Strażnica Ewangeliczna” 1958, nr 21, s. 314-315

32.  Z pożółkłych kart dziejów, „Kalendarz Ewangelicki” R. 71(1958), 166-174

1959

33.  Czytajcie Biblię, „Strażnica Ewangeliczna” 1959, nr 10, s. 151-154

34.  Droga do Locarno, „Strażnica Ewangeliczna” 1959, nr 14/15, s. 226.231

35.  Nad Lago Maggiore, „Strażnica Ewangeliczna” 1959, nr 18, s. 274-277

36.  Niebieski żywiciel (Ps 145,15-16), „Strażnica Ewangeliczna” 1959, nr 19, s. 289-290

37.  Pod mocną ręką Bożą (1 P 5,6-7), „Strażnica Ewangeliczna” 1959, nr 12, s. 185-186

38.  Śp. ks. Karol Grycz-Śmiłowski, „Strażnica Ewangeliczna” 1959, nr 12, s. 196-198

39.  Tajemnica krzyża (Mt 16,21-26), „Strażnica Ewangeliczna” 1959, nr 4, s. 49-50

40.  Zbór krakowski na wyżynie dziejów, „Kalendarz Ewangelicki” R. 72(1959), s. 60-67

1960

41.  Mądrzejsi od aniołów (Mt 24,36), „Strażnica Ewangeliczna” 1960, nr 18, s. 275-277

42.  Szlakami wielkiej odnowy (Kz 3,15b), „Kalendarz Ewangelicki” R. 73(1960), s. 34-37

43.  W służbie krzyża (Mk 10,45), „Strażnica Ewangeliczna” 1960, nr 6, s. 81-83

44.  Warownym grodem (Ps 46,8), „Strażnica Ewangeliczna” 1960, nr 21, s. 313-316

1961

45.  Pomyłki nieomylnych, „Zwiastun” 1961, nr 18, s. 270.275-278

46.  Wakacje, „Zwiastun” 1961, nr 12, s. 177-179

1962

47.  Hanka Trombikówna, „Kalendarz Ewangelicki” R. 75(1962), s. 84-89

48.  Napełnieni Duchem Świętym (Dz 2,4), „Zwiastun” 1962, nr 11, s. 161-163

49.  Świętych obcowanie, „Zwiastun” 1962, nr 17, s. 253-254.259

1963

50.  Apostoł ekumenii : [Soederblom Lars Olaf Jonatan], „Kalendarz Ewangelicki” R. 76(1963), s. 130-138

51.  Droga nowa i żywa (Hbr 10,19-25), „Zwiastun” 1963, nr 23, s. 281-281

52.  Karta pracy (J 5,17), „Zwiastun” 1963, nr 9, s. 117-118

53.  Kościół Finlandii, „Zwiastun” 1963, nr 8, s. 107-108.113

1964

54.  Aby w sercach było rano, „Kalendarz Ewangelicki” R. 77(1964), s. 146-153

1965

55.  Kłosianym wieńcu (Ps 65,10-12), „Zwiastun” 1965, nr 19, s. 237-238

56.  Nic nowego pod słońcem, „Kalendarz Ewangelicki” R. 78(1965), s. 168-172W

1966

57.  Oczy patrzące (Ps 25,15-18), „Zwiastun” 1966, nr 6, s. 73-74

58.  W setną rocznicę [urodzin Soederblom Lars Olaf Jonatan], „Kalendarz Ewangelicki” R. 79(1966), s. 84

1967

59.  Dom wieczny (2 Kor 5,1.8), „Zwiastun” 1967, nr 21, s. 321-322

60.  Notatki górnośląskie, „Kalendarz Ewangelicki” R. 80(1967), s. 127-130

1968

61.  Gammla Hjaimseryd, „Kalendarz Ewangelicki” R. 81(1968), s. 214-218

1969

62.  Krzyż i miecz,  „Zwiastun” 1969, nr 4, s. 51-52

63.  Nasze miejsce w ekumenii,  „Kalendarz Ewangelicki” R. 82(1969), s. 109-114

1970

64.  Braterska zgoda i chrześcijańska miłość, „Zwiastun” 1970, nr 18, s. 270-272

65.  Światłość z wysokości (Łk 1,78-79), „Kalendarz Ewangelicki” R. 83(1970), s. 33-36

1971

66.  Dziedzictwo Świętych ( Kol 1,12-13), „Zwiastun” 1971, nr 21, s. 313-314

67.  U Serbów Łużyckich, „Zwiastun” 1971, nr 1, s. 6.11

68.  Wydała obfity i trwały owoc : [zmarła E. Sukertowa-Biedrawina], „Zwiastun” 1971, nr 5, s. 78

1972

69.  Jedyna szansa (J 10,27-30), „Zwiastun” 1972, nr 22, s. 331

1973

70.  Śp. ks. dr Andrzej Buzek, „Kalendarz Ewangelicki” R. 86(1973), s. 66-69

71.  Kartki z dziejów ewangelicyzmu w Małopolsce, „Kalendarz Ewangelicki” R. 86(1973), s. 142-148

1976

72.  Rodowód (1 Pt 2,9-10), „Zwiastun” 1976, nr 14, s. 209-210

1977

73.  Jak błyskawica (Mt 28,1-7), „Zwiastun” 1977, nr 7, s. 98-99

74.  Naucz nas liczyć dni nasze (Ps 90), „Zwiastun” 1977, nr 23, s. 354-355

75.  Zjazd [Zjazd Kościołów Ewangelickich] nad Wilią : 1926, „Zwiastun” 1977, nr 2, s. 28

1978

76.  Śp. ks. Emil Kowala, „Kalendarz Ewangelicki” R. 91(1978), s. 45-46