Czas choinek i bombek choinkowych

Kilka lat temu moja przyjaciółka Aśka zainspirowała mnie haftowanymi bombkami. Pokazała, jak się je wykonuje. Pierwsza powstała pod jej czujnym okiem. Dziś mam ich już kilkadziesiąt na koncie i stale powstają nowe.

Zwyczaj haftowania kul zw. Temari wywodzi się z Chin i został sprowadzony do Japonii ok. VII w.n.e. Tą techniką wykonywano piłki ręczne do różnych gier dla dzieci i dorosłych. Był to też bardzo ceniony prezent symbolizujący głęboką przyjaźń. Duże znaczenie miały kolory użyte do haftu. Kolory jedwabnych nici symbolizowały życzenia szczęśliwego życia. W Nowy Rok matki swoim dzieciom wręczały takie kolorowe kule. Pod warstwą ciasno owiniętych wokół kuli cienkich nitek matki ukrywały karteczki z życzeniami dla dzieci.  Bawiły się one później kulami nigdy nie wiedząc, czego życzyły im matki w czasie, gdy wykonywały zdobienia. W Polsce kule znane są w szczególności jako bombki choinkowe, które bazują na kulach styropianowych, co ułatwia ich wykonanie.

Świąt radosnych nastał czas...

 

Klimoszowie z Torunia

Wspomnienie w 70. rocznicę śmierci

Paweł Klimosz
(1879-1953)

         Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę pochodzący ze Śląska Cieszyńskiego, Maria i Paweł Klimoszowie opuścili swoje rodzinne strony i udali się na północ Polski. Z tym regionem przyszło im związać się na całe życie. W następnych latach już tylko okazjonalnie, rodzinnie pojawiali się na Śląsku Cieszyńskim. Po śmierci w 1953 roku swojego męża Pawła Klimosza ciocia Marysia, jak o niej mówiliśmy, już nigdy na Śląsk nie przyjechała. Do dnia dzisiejszego zachowało się tylko kilka jej listów i kartek pocztowych pisanych do mojej Babci, Anny Marszałek. Korespondowała z Babcią do końca swojego życia. Pamiętam, że dłuższe przerwy w korespondencji wywoływały u Babci niepokój, jeszcze dziś brzmią mi w uszach jej pytania retoryczne: „co z Marysią, dlaczego nie odpisuje”. W 1966 roku miałam okazję poznać Ciocię Marysię. Tamtego lata byliśmy na wczasach w Jastrzębiej Górze. W drodze powrotnej jadąc naszą Syrenką, rodzice postanowili zatrzymać się w Toruniu i odwiedzić ciocię.

***

W bieżącym roku przypada 70. rocznica śmierci Pawła Klimosza. Chcę przypomnieć sylwetkę tego, który w okresie międzywojennym wraz z wieloma Cieszyniakami przybył do Działdowa, by na tym terenie podjąć  działalność na rzecz ruchu niepodległościowego i społeczno-oświatowego. W chwili przybycia na Mazury w jesieni 1920 roku miał 41 lat i prawie dwudziestoletni staż pracy pedagogicznej na Śląsku Cieszyńskim. Zacznijmy jednak od początku…

Paweł Klimosz i Władysław Marszałek

     Paweł Klimosz urodził się 18 maja 1879 roku w Ropicy na Zaolziu w rodzinie Jerzego Klimosza i Anny z Cymorków. W 1899 roku ukończył seminarium nauczycielskie. Dyplom nauczyciela szkół wydziałowych uzyskał w 1907 roku. Permanentnie dokształcał się. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę zapisał się na kurs polonistyczny na Uniwersytecie Jagiellońskim, który ukończył z wynikiem pozytywnym. Następnie, będąc już na północy Polski w Toruniu, ukończył kolejny kurs, tym razem – administracji szkolnej. W jesieni 1920 roku przybył do Działdowa, by tam zorganizować kurs dla polskiej kadry pedagogicznej, który rozpoczął się w październiku 1920 roku a zakończył w styczniu 1921 roku. Już w lutym 1921 roku przed Klimoszem zarysowały się nowe zadania – mianowano go inspektorem szkolnym z siedzibą w Działdowie. W „Słowniku biograficznym…” odnotowano, iż Klimosz „położył duże zasługi w dziedzinie organizacji i polonizacji szkolnictwa na terenie Działdowszczyzny. Jednocześnie brał czynny udział  w życiu społeczno-oświatowym i religijnym ewangelików polskich”.

Maria Klimosz, żona Pawła Klimosza
(1886-1973)

    W latach 1921-1932 Paweł Klimosz pełnił funkcję sekretarza Towarzystwa Przyjaciół Mazur. Jako ewangelikowi nie były mu obojętne losy miejscowej polskiej parafii ewangelickiej, której stał się aktywnym członkiem. W 1923 roku został wybrany na prezesa Rady Kościelnej. Ponadto, od 1927 roku piastował funkcję prezesa Rady Nadzorczej Towarzystwa Szkoły Rzemieślniczej, był też członkiem komitetu powiatowego Towarzystwa Czytelni Ludowych. Należał do współzałożycieli Muzeum Mazur, działał w Związku Obrony Kresów Zachodnich. W czerwcu 1932 roku przeszedł na zasłużoną emeryturę i wówczas przeprowadził się do Torunia, gdzie również był mocno związanych w parafią ewangelicką. Uczył dzieci lekcji religii i pracował w Szkółce Niedzielnej.

W czasie drugiej wojny światowej gestapo trzykrotnie go aresztowało, w końcu w 1940 roku został osadzony w obozie koncentracyjnym w Oranienburgu, następnie w Dachau. Po wojnie, ze względu na stan zdrowia, jego działalność zawęziła się do pracy na rzecz Kościoła Ewangelickiego, m.in. został kuratorem diecezjalnym  pomorsko-wielkopolskiej diecezji Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego.

       Działalność Pawła Klimosza została doceniona, został m.in. odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Zmarł 9 grudnia 1953 w Toruniu w wieku 73 lat.Z małżeństwa Pawła Klimosza i Marii z Marszałków urodziło się troje dzieci: Wanda, Neli, i Stach. Maria Klimosz zd. Marszałek była siostrą mojego Dziadka Władysława Marszałka

Źródło: T. Oracki, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX w., Warszawa 1983, s. 159-160.

Kartki świąteczne wykonane przez Marię Klimosz, nauczycielkę robót ręcznych w okresie międzywojennym

Daty w grudniowym kalendarzu

1.12.1993 – ukazał się pierwszy numer rocznika diecezji pomorsko-wielkopolskiej „Diaspora”

3.12.1923 – w Barmen zmarł Theodor Haarbeck (ur. 1846), luterański „teolog społecznościowy”

4.12.1563 – zakończył się sobór trydencki (1545-1563)

6.12.1873 – w Borzymach k. Ełku zmarł ks. Jan Wilhelm Ebel (ur. 1824), kaznodzieja, pedagog i poeta, autor i wydawca zbioru kazań

9.12.1843 – w Anglii pojawiły się pierwsze kartki świąteczne z życzeniami, sprzedawane w cenie jednego szylinga

9.12.1993 – zmarł ks. Ryszard Trenkler (ur. 1912), proboszcz parafii Św. Trójcy w Warszawie, zwierzchnik diecezji warszawskiej

9.12.1953 – w Toruniu zmarł Paweł Klimosz (ur. 1879), nauczyciel, działacz społeczny, inspektor szkolny w Działdowie, organizator polskiego szkolnictwa na Mazurach, współorganizator Muzeum Mazurskiego, kurator diecezji pomorsko-wielkopolskiej  

13.12.1863 – w Wiedniu zmarł Friedrich Hebbel (ur. 18.03.1813, Wesselburen (Szlezwik-Holsztyn), pisarz i publicysta. współredaktor pis ma „Österreichische Reichzeitung”

18.12.1803 – w Weimarze zmarł Johann Gottfried von Herder (ur. 1744), luterański teolog, filozof i literat,  prozaik, poetą, tłumacz poezji, historyk kultury, nadworny kaznodzieja i superintendent w Bückebugu, potem w Wiemarze, prezes Konsystorza

23.12.1983 – w Rzymie zmarł Karol Badura (ur. 1907), malarz, odznaczony Nagrodą Leonarda da Vinci i Nagrodą Dante Alighieri

23.12.1953 – w Ustroniu urodził się ks. Adam Podżorski (zm. 2018), duchowny, proboszcz w Wołczynie (1984-1997), wikariusz (1998)a następnie proboszcz parafii w Skoczowie (1999-2018), duszpasterz ewangelizacyjno-misyjny diecezji katowickiej (1991-2001), następnie cieszyńskiej (2001-2014), wykładowca Szkoły Biblijnej w Dzięgielowie, prowadził wykłady i seminaria na Tygodniach Ewangelizacyjnych w Dzięgielowie

27.12.1923 – w Wiśle urodziła się Zuzanna Lazar (zm. 2014), diakonisa, w Diakonacie od 1947 r., wyświęcona w 1957 r., pracowaław Ewangelickim Domu Dziecka w Dzięgielowie (8 lat), w Domu Starców „Szczukówka” w Dzięgielowie, w Ewangelickim Domu Opieki „Sarepta” w Węgrowie i „Tabita” w Konstancinie Jeziorna koło Warszawy

28.12.2003 – zmarł Ks. Rudolf Baron (ur. 1921), pochodził z Golasowic, po wojnie osiadł w Bad Segeberg, gdzie pracował

30.12.1933 – w Wiśle urodziła się Elżbieta Samiec (zm. 2007), diakonisa, w Diakonacie od 1950 r., służyła w Ewangelickim Domu Dziecka w Dzięgielowie, pracowała w Szpitalu Śląskim na oddziale chirurgii urazowej, wewnętrzny później w krwiodawstwie (1958-1990), organistka w Domu opieki i w kaplicy Dzięgielowie, członkini chóru diakonis

31.12.1973 – uchwałą Rady Ministrów przekazano Kościołom w Polsce 517 kaplic, cmentarzy i budynków na Ziemiach Zachodnich i Północnych.

Jesienny spacer szlakiem cieszyńskich murali

      Zwiedzając Polskę w ostatnich latach w wielu miastach natknęłam się na murale. Część z nich charakteryzowała się ogromnymi rozmiarami, ale wśród nich znajdowały się też mniejsze. Zafascynował mnie ten rodzaj sztuki. Lubię fotografować i tak zaczęła się moja przygoda z muralami. Nie szukałam ich specjalnie. To one przychodziły do mnie. Zatrzymywaliśmy w jakimś miasteczku na krótką przerwę w podróży i nagle patrzę, a tu przepiękny mural obrazujący legendę powstania miasta; czy spacerując wąskimi uliczkami starówki mogliśmy obejrzeć inny mural, mniejszy znajdujący się na betonowym murze, na którym dawniej  wątpliwi artyści zostawiali swoje ślady...

"Po naszymu"
Cieszyn ul. Barteczka 23

      Śląsk Cieszyński to moja Mała Ojczyzna. Postanowiłam tutaj również poszukać murali. Nie sądziłam, że jest ich tak wiele. W lecie chciałam pokazać Cieszyn mojemu Wnukowi i tylko w ścisłym centrum miasta, na Starówce znaleźliśmy aż cztery murale. Jednak nie te będę tutaj dzisiaj prezentowała. Pokażę te, które powstały w ostatnim czasie poza centrum, na osiedlach mieszkaniowych. Zdobią ściany wysokich kilkupiętrowych bloków. Warto je odszukać i zobaczyć! Robią wrażenie!!! Ta nowa atrakcja turystyczna Cieszyna przyciąga wielu turystów. W krótkim czasie zaobserwowałam wiele osób fotografujących się na ich tle. Przed jednym z nich musieliśmy nawet chwilę poczekać na swoją kolej.

"Cieszyński tramwaj"
Cieszyn ul. Brożka 19

"Filigran cieszyński"
Cieszyn, ul. Popiołka 2

      

"Strój cieszyński"
Cieszyn ul. Szymanowskiego 3

     

"Cieszynka"
Cieszyn ul. Polna 3A

"Cieszynka" dopiero powstaje, można podpatrzeć kulisy tworzenia takiego muralu. Ostatnią fotkę, którą chcę zamieścić, to mural powstały na ścianie producenta słynnych w Polsce i na świecie wafli "Pince Polo". Dawniej wafle były produkowane przez Zakłady "Olza", obecnie przez "Mondelez". Ujęcie niezbyt udane, bo przeszkadzała mi rozładowująca się cysterna.

"Prince Polo"
Cieszyn ul. Liburnia

Daty w kalendarzu na listopad 2023

 4.11.1633 – założenie parafii ewangelicko-augsburskiej w Lesznie. Parafia reformowana istniała tam od 1555 r.

10.11.1483 – w Eisleben urodził się ks. dr Marcin Luter.

14.11.1923 – w Sopocie zmarł Johannes Gottfried Ferdynand Hassenstein (ur. 1843) nauczyciel, kaznodzieja ewangelicki, superintendent, kaznodzieją w Biskupcu (1873-1882), od 1882 duszpasterzem w Olsztynie, od 1895 superintendent, podlegały mu parafie: Olsztyn, Biskupiec, Bisztynek, Nowa Wieś, Reszel, Jeziorany, Barczewo, budował kaplice, utworzył w 1887 roku zrzeszenie młodzieży ewangelickiej.

15.11.1973 – zmarł ks. Jan Lasota (ur. 1883), działacz społeczny, burmistrz Jaworza

15.11.1883 – poświęcono kościół ewangelicki w Kole

16.11.1873 – w Końskiej w pow. Cieszyńskim urodził się Józef Buzek (zm. 1936), prawnik i polityk, prof. UJK we Lwowie, współtworzył GUS, któremu dyrektorował w latach 1918-29, brat ks. Andrzeja Buzka

20.11.1913 – w Warszawie zmarł Adam Mahrburg (ur. 1855),  filozof, publicysta, nauczyciel, redaktor miesięcznika „Książka”

20.11.1733 – w Merseburgu (Saksonia) urodził się Szymon Bogumił Zug (zm. 1807), architekt, projektował kościół św. Trójcy w Warszawie

24.11.1873 – w Gostyniu urodził się Franciszek Pospieszyński (zm. 1907), wydawca w Ostródzie

26.11.1603 – w Filipowie (Litwa) urodził się Andrzej Wiszowaty (zm. 1678), arianin, myśliciel, wydawca „Biblioteki Braci Polskich”, „Catechesis ecclesiarum Polonicarum” i słynnej rozprawy „O religii zgodnej z rozumem”

Spotkali się po pięćdziesięciu latach...

"Upływa szybko życie, jak potok płynie czas..." - 

wspomnienie lat szkolnych w 50-lecie Matury (1973-2023)

    Absolwenci  Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Cieszynie  1973 rocznik  spotkali się  4. listopada 2023, by razem ze swoimi nauczycielami świętować jubileusz 50-lecia Matury. Zaproszenie przyjęło około 40 osób z obu klas A i B. Rozmowom towarzyszyła podniosła atmosfera, każdy z każdym chciał zamienić choćby tylko  kilka zdań, uścisk dłoni, przyjacielskie spojrzenie. 

     Czy zmieniliśmy się przez ten czas? Chyba nie... a może trochę... wszak przybyło nam doświadczeń życiowych radosnych i tych smutnych, siwych włosów na głowie, zmarszczek, ale młodzi duchem idziemy wciąż naprzód. Większość z nas teraz na emeryturze realizuje pasje życiowe, na które wcześniej nie było czasu, patrzy, jak rośnie nowe pokolenie naszych wnuków. 

      Uczyli nas  nauczyciele-pasjonaci, którzy towarzyszą nam do dnia dzisiejszego i cieszą się z naszych osiągnięć. Z serca życzymy im dużo zdrowia i sił! Z żalem wspominamy też tych, których już z nami nie ma!

4 listopada 2023 - 50-lecie 

16 czerwca 2016

11 października 2008 - 35-lecie

4 października 2003

2003 - 30 lat po Maturze

1998 - 25 lat po Maturze

1988 - 15 lat po Maturze

Pamiątkowe tablo klasy IV B

Tarcza szkolna uczniów LO

Non scholae, sed vitae discimus

Nie uczymy się dla szkoły, ale dla życia

Seneka

Daty w październikowym kalendarzu

Październik 2023

10.1492/1493 – w Gloucestershire urodził się William Tyndale (Tindale) (zm.1536) angielski reformator, pisarz religijny i tłumacz Pisma Świętego zginął śmiercią męczeńską
7.10.1943 – w łagrze koło Kirowa zmarł Eugeniusz Bodo, (ur. 1899), aktor okresu międzywojennego, reżyser, scenarzysta

10.10.1863 – w Dolnych Błędowicach urodził się ks. Józef Folwartschny (zm. 1927), senior Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego za Zaolziu

16.10.1553 – w Weimarze zmarł Łukasz Cranach (ur. 1472), malarz Reformacji

16.10.1913 – w Cieszynie urodził się ks. Władysław Pilch-Pilchowski (zm. 2008), proboszcz w Mikołajkach (1946-1985), nauczyciel języka polskiego i religii oraz gry na skrzypcach, zbieracz zabytków piśmiennictwa polskiego i niemieckiego, w 1973 r.  założył Muzeum Reformacji w Mikołajkach.

19.10.2003 – w Ukcie poświęcono nowy kościół Ap. Piotra

19.10.1843 – we Przedborzu urodził się Karol Juliusz Kunitzer (zm. 1905), przemysłowiec w Łodzi, ider łódzkiego środowiska wielkiego kapitału w ostatnim ćwierćwieczu XIX w., działacz gospodarczy, „ojciec” łódzkiej komunikacji tramwajowej miejskiej i podmiejskiej, społecznik.

20.10.1913 – zmarł Elias Schrenk (ur. 1831), kaznodzieja misyjny w południowych Niemczech, ewangelista

20.10.1883 – urodził się ks. Paweł Sikora (zm. 1972), katecheta, kaznodzieja, działacz społeczny, współredaktor pisma dla dzieci „Przyjaciel Dziatek”, autor pieśni religijnych, podręcznika do lekcji religii

21.10.1523 – we Wrocławiu kościele pw. Marii Magdaleny odbyło się pierwsze nabożeństwo odprawione przez ks. Dr. Johanna Hessa (1490-1547), przyjaciela Lutra i Melanchtona, które daje początek Reformacji w tym mieście

24.10.1893 – urodził się we Władysławowie, pow. Turek Oskar Bartel (zm. 1973), historyk Reformacji, profesor Wydziału Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie ChAT 

Kościół jako obiekt sakralny

kościół ewangelicki w Międzyrzeczu
ambona nad ołtarzem

      Dla współczesnych chrześcijan budynek kościelny jest miejscem, w którym spotykają się oni w celu słuchania zwiastowanego Słowa Bożego i przyjmowania Sakramentów. To szczególne miejsce spotkania człowieka z Bogiem i Boga z człowiekiem w czasie nabożeństwa. Znane są i przy różnych okazjach cytowane słowa Marcina Lutra wypowiedziane w czasie poświęcenia pierwszego kościoła wzniesionego w czasach Reformacji w Torgawie. Zawarte w nich jest ewangelickie rozumienie tego miejsca: „Aby się tu nic nie działo, jak tylko, aby nasz kochany Pan sam z nami rozmawiał przez swoje święte Słowo, a my, abyśmy z Nim rozmawiali przez modlitwy i pieśni pochwalne”. Kościół jako budowla potrzebny jest wyłącznie ze względu na człowieka, bowiem Bóg nie mieszka w świątyniach zbudowanych ręką ludzką (Dz 17,24).

Na wystrój kościoła wpływa panujący w architekturze i sztuce styl. Luterańska świątynia charakteryzuje się prostotą, w której widoczna jest  rezygnacja z okazałości.

Kościół ewangelicki w Bładnicach koło Ustronia.
Nowoczesny ołtarz. Zdjęcie po prawej - chrzcielnica

Centralnym miejscem jest ambona, z której kaznodzieja wygłasza kazanie. Przeważnie jest tak usytuowana, że widoczna jest z każdego miejsca a kaznodzieja dobrze słyszany. 

Ołtarz w kościół ewangelickim
w Wiśle

Ambona w kościele ewangelickim
w Wiśle

W nawie głównej mieści się ołtarz, na którym stoi krzyż, świeczniki, leży otwarta Biblia, znajduje się stosowna do pory roku wiązanka kwiatów. Przy nim też sprawowana jest część liturgiczna nabożeństwa i udzielany jest Sakrament Ołtarza. W Kościele luterański znajduje się tylko jeden ołtarz, przy którym również odbywają się śluby, konfirmacje, ordynacje duchownych i wprowadzenia w urząd, pogrzeby. 

Barokowa chrzcielnica w kościele
ewangelickim w Pokoju
(Opolszczyzna)

W niektórych kościołach ewangelickich można spotkać połączenie ambony z ołtarzem, czasem również z organami. Układ ten posiada wymiar symboliczny i odzwierciedla poglądy teologiczne, w których Słowo ma pierwszeństwo nad Sakramentem. W ewangelickim rozumieniu ołtarz nie jest miejscem świętym, lecz posiadającym tę godność ze względu na funkcję liturgiczną.

Zwykle w pobliżu ambony i ołtarza stoi chrzcielnica.

Chrzcielnica w kościele ewangelickim 
w Simoradzu (parafia Skoczów)

Jest ona bezpośrednio związana z Sakramentem Chrztu Świętego, którzy jest przy niej udzielany. Według „Małego katechizmu” Marcina Lutra „chrzest nie jest tylko samą wodą, ale wodą przykazaniem Bożym objętą i ze Słowem Bożym połączoną”. Kościół luterański uznaje tylko jeden chrzest niemowląt, gdyż jak mówi „Wyznanie augsburskie”: „należy chrzcić dzieci, które we Chrzcie są ofiarowane Bogu i przyjmowane do łaski Bożej”. Współczesny teolog mówi, że „połączenie się podczas Chrztu Świętego imienia człowieka z imieniem Trójjedynego Boga sprawia, że stajemy się własnością Bożą”.

Bibliografia:

Gross J.: Chrzest Święty i jego miejsce w nabożeństwie, „Zwiastun Ewangelicki” 2004, nr 8, s. 8

Janik P.: Ambona, „Zwiastun” 1994, nr 13, s. 9-10

Janik P.: Biblia – żywa księga, „Zwiastun” 1994, nr 8, s. 8-9

Janik P.: Chrzcielnica, „Zwiastun” 1994, nr 14, s. 9-10

Janik P.: Krzyż ołtarzowy, „Zwiastun” 1994, nr  6, s. 12-13

Janik P.: Kwiaty, „Zwiastun” 1994, nr 12, s. 9-10

Janik P.: Ołtarz – Stół Pański, „Zwiastun” 1994, nr 5, s. 11-12

Janik P.: Światłość – świece i lampy, „Zwiastun” 1994, nr 7, s. 9-10

Korczago A.: Kościół Ewangelicko-Augsburski (Luterański), W: H. Tranda, M. Patalon, W drodze za Chrystusem, Kraków 2009, s. 65.

Luter M.: Mały katechizm, W: Księgi wyznaniowe… dz. cyt., s. 48

Wyznanie augsburskie, W: Księgi wyznaniowe… dz. cyt., s. 145

Liturgiczny obraz życia religijnego ewangelików w Polsce. Cz. 1

Kaplica ewangelicka w Kisielowie,
filiał parafii w Goleszowie

Rok kościelny wyznacznikiem życia duchowego

Ewangelickie nabożeństwo

We wprowadzeniu do cyklu „Nasze nabożeństwo” ukazującego się w „Zwiastunie Ewangelickim” w roku 2004 nabożeństwo ewangelickie nazwano „sercem i ośrodkiem życia religijnego”. Według liturga, ks. Jana Grossa (1938-2014) nabożeństwo to „dialog Pana ze swoim ludem i ludu ze swoim Panem”. W „Zarysie ewangelickiej etyki teologicznej” Witold Benedyktowicz (1921-1997) wymienia elementy strukturalne nabożeństwa, jak: „zgromadzenie, zejście się wiernych w jednym miejscu, adoracja, uwielbienie Boga, zwiastowanie Słowa i posłanie, misja wiernych, którą mają pełnić w świecie”. W czasie nabożeństwa zbór zgromadzony w kościele stanowi społeczność aktywnie uczestniczącą w oddawaniu czci Bogu poprzez wspólny śpiew, modlitwę i dialog liturgiczny z duchownym oraz budowanie się Słowem. Nabożeństwo z Sakramentem Ołtarza, w którym Chrystus jest obecny realnie i substancjalnie, jednoczy wszystkich uczestników a udział w nim wypływa z potrzeby wiary.

Rok kościelny

Kościół chrześcijański ustanowił rok kościelny, który decyduje o charakterze nabożeństwa, którego wzorce zostały zaczerpnięte z okresu wczesnochrześcijańskiego. Rok kościelny to chrześcijańska podziałka czasu ustalona przez Kościół, w której przedstawione są dzieje zbawienia. Składa się z półrocza Pana (część świąteczna) i półrocza Kościoła (część bezświąteczna). Określenie w luteranizmie pojawiło się pod koniec XVI w. W okresie Reformacji Marcin Luter dokonał jego reformy, która polegała na usunięciu wszystkiego, co dotyczyło „ofiary”. Porządek ewangelickiego nabożeństwa zawarty jest w „Śpiewniku Ewangelickim” (2002 i nast.). Uwzględnia on introit, hasło biblijne tygodnia lub dnia, pieśni tygodnia, liturgiczne czytanie biblijnego tekstu (perykopy I-III) i teksty kazalne (perykopy I-VI). Analiza introitów wskazuje na to, że liturgia każdego nabożeństwa jest inna. Składa się z Liturgii Słowa i Liturgii Sakramentu Ołtarza. Podział według roku kościelnego sprawia, że poruszane są prawdy biblijne i tematy teologiczne dotyczące dzieła zbawczego dokonanego w Jezusie Chrystusie. Należy podkreślić, że życie religijne luteran ściśle łączy się z przezywaniem świąt związanych z Adwentem i Bożym Narodzeniem, z czasem pasyjnym (Wielkim Piątkiem) i Wielkanocą oraz pozostałymi ważnymi świętami roku kościelnego (Święto Żniw, Pamiątka Reformacji, Dzień Pokuty i Modlitwy i in.).

Szkółka Niedzielna

W Kościele Ewangelicko-Augsburskim odprawiane są nabożeństwa niedzielne, świąteczne i tygodniowe. Szczególną formą jest tzw. szkółka niedzielna przeznaczona dla dzieci, w czasie której dzieci uczestniczą wraz z dorosłymi w liturgii wstępnej. Następnie udają się do salki parafialnej na wykład Słowa Bożego dostosowany do percepcji umysłowej dzieci.

Bibliografia:

Below J., Legendź M. (red.): Świadectwo wiary i życia. Kościół Luterański w Polsce wczoraj i dziś, Bielsko-Biała 2004

Benedyktowicz W.: Co winniśmy czynić. Zarys ewangelickiej etyki teologicznej, Warszawa 1993, s. 223

Części zmienne nabożeństwa (964), W: Śpiewnik Ewangelicki, Bielsko Biała 2002, s. 1357.

Gross J., Dialog Pana ze swoim ludem, „Zwiastun Ewangelicki” 2004, nr 1, s. 10-11

Gross J., Nabożeństwo w adwencie, „Zwiastun Ewangelicki” 2004, nr 23, s. 6;

Gross J., Nabożeństwo w roku kościelnym, „Zwiastun Ewangelicki” 2004, nr 22, s. 6-7;

Gross J., Vivere cum ecclesia. Rok Kościelny w Kościele Ewangelicko-Augsburskim, „Ewangelik Pszczyński” 1994, nr 9/10, s. 2-3

Luterańska Agenda Liturgiczna, Cieszyn 2012

Podstawowe zasady doktryny luterańskiej cz. 2

Reformacyjne zasady

Luterańska refleksja teologiczna opiera się na czterech pryncypiach, którym Reformacja przywróciła należną rangę w dogmatyce. Są to:
jedynie Pismo (sola Scriptura),
tylko Chrystus (solus Christus),
tylko łaska i tylko wiara (sola gratia et fide),
 tylko Słowo (solum verbum).

Zasada „jedynie Pismo” w okresie Reformacji stała się zasadą formalną Kościoła. W luteranizmie Pismo Święte uważane jest za jedyne źródło prawd wiary, które jest normą miarodajną, normującą (norma normans), której podlegają wszystkie normy kościelne ustanowione, będące wyznacznikami tożsamości konfesyjnej (norma normatae). „Formuła zgody” uznaje, że „tylko Pismo Święte jest jedynym sędzią, normą i regułą jako kryterium, według którego powinny być ustalone i ocenione wszystkie nauki”[1]. Przeciwstawiono ją katolickiej zasadzie jedności Pisma Świętego i Tradycji.

Jezus Chrystus jako jedyny pośrednik między Bogiem a człowiekiem nadaje sens objawieniu Bożemu. Przez swoje narodzenie, śmierć i zmartwychwstanie okazał się prawdziwym Synem Bożym, który wyjednał człowiekowi zbawienie. Stąd zasada „tylko Chrystus” koncentruje wykład Pisma Świętego wokół osoby Jezusa. Słusznie zauważa ks. prof. Manfred Uglorz, że „Chrystus wypełnia przestrzeń pomiędzy Bogiem a człowiekiem i w Chrystusie skupiają się wszelkie myśli o objawionym Bogu i o Jego zbawczej woli wobec człowieka”[2]. Dla Marcina Lutra Chrystus był podstawowym artykułem wiary, a do zadań Kościoła należy głoszenie Ewangelii i prowadzenie człowieka do Chrystusa[3].

Usprawiedliwienie człowieka odbywa się bez udziału jego własnych zasług, lecz ze względu na Chrystusa, z łaski przez wiarę. Wiąże się z dwoma luterskimi zasadami „jedynie łaska” i „jedynie wiara”. Zawarta została w czwartym artykule Konfesji Augsburskiej, w którym napisano: „ludzie (…) bywają usprawiedliwieni darmo dla Chrystusa przez wiarę, gdy wierzą, że są przyjęci do łaski i że grzechy ich są odpuszczone dla Chrystusa, który swoją śmiercią dał zadośćuczynienie za nasze grzechy.”[4] Zasada „jedynie wiara” wyklucza dobre uczynki z aktu usprawiedliwienia grzesznika (należy zaznaczyć, że uczynki są owocem wiary i wiara nie może bez nich istnieć).

Zasada reformacyjna „jedynie Słowo” realizuje się przez środki łaski (Słowo i Sakramenty) przez które działa Duch Święty. Jedynie wówczas Słowo Boże ma moc oddziaływania na człowieka i sprawiania, że zbawcze dzieło Chrystusa zostanie przez niego przyjęte. Wówczas Bóg poczytuje człowieka za sprawiedliwego, w Słowie i Sakramencie go pokrzepia i daje przebaczenie. Od tej chwili chrześcijanin prowadzi życie zarówno grzesznika, jak i sprawiedliwego (simul iustus et peccator). Łaska Boża objawia się więc w Słowie i Sakramentach, ustanowionych przez Boga, jak podaje Konfesja Augsburska „są skuteczne ze względu na ustanowienie i nakaz Chrystusowy”[5].

Kościół Ewangelicko-Augsburski w przeciwieństwie do Kościoła rzymskokatolickiego uznaje tylko dwa sakramenty (Chrzest Święty i Komunia Święta). Teolog luterański, ks. Jan Motyka podaje następującą definicję „sakramentu”: „to obrządek święty, przez samego Jezusa Chrystusa ustanowiony, w którym pod widzialnymi znakami otrzymujemy niewidzialną łaskę Bożą”[6]. Z definicji wynika, że sakrament posiada trzy znamiona, które nadają mu cechy aktu kościelnego. Tylko dwa wymienione wyżej sakramenty posiadają te znamiona. Publicznie udzielać Sakramenty i zwiastować Słowo Boże mogą tylko osoby odpowiednio przez Kościół powołane (CA, XIV). Zgodność w nauce Ewangelii i udzielaniu Sakramentów świadczy o istnieniu jedności Kościoła, który jest „zgromadzeniem świętych, w którym się wiernie naucza Ewangelii i należycie udziela Sakramentów” (Konfesja Augsburska, art. VII). Zadaniem tak rozumianego Kościoła jest troska o prowadzenie ludu Bożego do zbawienia w Chrystusie i udział każdego wierzącego w misji Bożej na ziemi.

Rolę praktyczną dla ewangelicyzmu spełniają „Mały i Duży katechizm” (1529) Marcina Lutra, które są najstarszymi księgami wyznaniowymi. Ich udział w formowaniu świadomości wyznaniowej jest nieoceniony, definiują i komentują pojęcia religijne, jak również odpowiadają na pytania wyznawców. Luterański teolog, prof. dr hab. Janusz T. Maciuszko nazwał te księgi „elementarzem wiedzy religijnej i zarazem fundamentem wskazań etycznych nakierowanych na Boga – i przez Niego – na innego człowieka”[7]. Poprzez wieki Kościół zawsze podkreślał edukacyjną funkcję katechizmów, które stanowią podstawę katechizacji dzieci i dorosłych.

 

---

[1] Formuła zgody, w: Księgi wyznaniowe Kościoła Luterańskiego. Bielsko-Biała 1999, s. 398

[2] M. Uglorz, Od samoświadomości. Warszawa 1995, s. 90

[3] J. Motyka, Bóg i my. W kogo i co wierzymy, Ustroń 2004, s. 190

[4] Wyznanie augsburskie, w: Księgi wyznaniowe… dz. cyt., s. 144

[5] Tamże, s. 145

[6] J. Motyka, Bóg i my… dz. cyt., s. 201

[7] J.T. Maciuszko, Założycielskie teksty ewangelicyzmu, w: M. Luter, Mały katechizm. Duży katechizm, Bielsko-Biała 2000, s. 7