Reformacyjne
zasady
Luterańska refleksja teologiczna opiera się na czterech
pryncypiach, którym Reformacja przywróciła należną rangę w dogmatyce. Są to:
jedynie Pismo (sola Scriptura),
tylko Chrystus (solus Christus),
tylko łaska i tylko wiara (sola gratia et fide),
tylko Słowo (solum verbum).
Zasada
„jedynie Pismo” w okresie Reformacji stała się zasadą formalną Kościoła. W
luteranizmie Pismo Święte uważane jest za jedyne źródło prawd wiary, które jest
normą miarodajną, normującą (norma normans), której podlegają wszystkie
normy kościelne ustanowione, będące wyznacznikami tożsamości konfesyjnej (norma
normatae). „Formuła zgody” uznaje, że „tylko Pismo Święte jest jedynym
sędzią, normą i regułą jako kryterium, według którego powinny być ustalone i
ocenione wszystkie nauki”[1].
Przeciwstawiono ją katolickiej zasadzie jedności Pisma Świętego i Tradycji.
Jezus
Chrystus jako jedyny pośrednik między Bogiem a człowiekiem nadaje sens
objawieniu Bożemu. Przez swoje narodzenie, śmierć i zmartwychwstanie okazał się
prawdziwym Synem Bożym, który wyjednał człowiekowi zbawienie. Stąd zasada
„tylko Chrystus” koncentruje wykład Pisma Świętego wokół osoby Jezusa. Słusznie
zauważa ks. prof. Manfred Uglorz, że „Chrystus wypełnia przestrzeń pomiędzy
Bogiem a człowiekiem i w Chrystusie skupiają się wszelkie myśli o objawionym
Bogu i o Jego zbawczej woli wobec człowieka”[2].
Dla Marcina Lutra Chrystus był podstawowym artykułem wiary, a do zadań Kościoła
należy głoszenie Ewangelii i prowadzenie człowieka do Chrystusa[3].
Usprawiedliwienie
człowieka odbywa się bez udziału jego własnych zasług, lecz ze względu na
Chrystusa, z łaski przez wiarę. Wiąże się z dwoma luterskimi zasadami „jedynie
łaska” i „jedynie wiara”. Zawarta została w czwartym artykule Konfesji
Augsburskiej, w którym napisano: „ludzie (…) bywają usprawiedliwieni darmo dla
Chrystusa przez wiarę, gdy wierzą, że są przyjęci do łaski i że grzechy ich są
odpuszczone dla Chrystusa, który swoją śmiercią dał zadośćuczynienie za nasze
grzechy.”[4]
Zasada „jedynie wiara” wyklucza dobre uczynki z aktu usprawiedliwienia
grzesznika (należy zaznaczyć, że uczynki są owocem wiary i wiara nie może bez
nich istnieć).
Zasada
reformacyjna „jedynie Słowo” realizuje się przez środki łaski (Słowo i
Sakramenty) przez które działa Duch Święty. Jedynie wówczas Słowo Boże ma moc
oddziaływania na człowieka i sprawiania, że zbawcze dzieło Chrystusa zostanie
przez niego przyjęte. Wówczas Bóg poczytuje człowieka za sprawiedliwego, w
Słowie i Sakramencie go pokrzepia i daje przebaczenie. Od tej chwili
chrześcijanin prowadzi życie zarówno grzesznika, jak i sprawiedliwego (simul
iustus et peccator). Łaska Boża objawia się więc w Słowie i Sakramentach,
ustanowionych przez Boga, jak podaje Konfesja Augsburska „są skuteczne ze
względu na ustanowienie i nakaz Chrystusowy”[5].
Kościół
Ewangelicko-Augsburski w przeciwieństwie do Kościoła rzymskokatolickiego uznaje
tylko dwa sakramenty (Chrzest Święty i Komunia Święta). Teolog luterański, ks.
Jan Motyka podaje następującą definicję „sakramentu”: „to obrządek święty,
przez samego Jezusa Chrystusa ustanowiony, w którym pod widzialnymi znakami
otrzymujemy niewidzialną łaskę Bożą”[6].
Z definicji wynika, że sakrament posiada trzy znamiona, które nadają mu cechy
aktu kościelnego. Tylko dwa wymienione wyżej sakramenty posiadają te znamiona.
Publicznie udzielać Sakramenty i zwiastować Słowo Boże mogą tylko osoby
odpowiednio przez Kościół powołane (CA, XIV). Zgodność w nauce Ewangelii i
udzielaniu Sakramentów świadczy o istnieniu jedności Kościoła, który jest „zgromadzeniem
świętych, w którym się wiernie naucza Ewangelii i należycie udziela Sakramentów”
(Konfesja Augsburska, art. VII). Zadaniem tak rozumianego Kościoła jest troska
o prowadzenie ludu Bożego do zbawienia w Chrystusie i udział każdego wierzącego
w misji Bożej na ziemi.
Rolę
praktyczną dla ewangelicyzmu spełniają „Mały i Duży katechizm” (1529) Marcina
Lutra, które są najstarszymi księgami wyznaniowymi. Ich udział w formowaniu
świadomości wyznaniowej jest nieoceniony, definiują i komentują pojęcia
religijne, jak również odpowiadają na pytania wyznawców. Luterański teolog, prof.
dr hab. Janusz T. Maciuszko nazwał te księgi „elementarzem wiedzy religijnej i
zarazem fundamentem wskazań etycznych nakierowanych na Boga – i przez Niego –
na innego człowieka”[7].
Poprzez wieki Kościół zawsze podkreślał edukacyjną funkcję katechizmów, które
stanowią podstawę katechizacji dzieci i dorosłych.
[1]
Formuła zgody, w: Księgi wyznaniowe Kościoła Luterańskiego.
Bielsko-Biała 1999, s. 398
[2]
M. Uglorz, Od samoświadomości. Warszawa
1995, s. 90
[3]
J. Motyka, Bóg i my. W kogo i co wierzymy,
Ustroń 2004, s. 190
[4]
Wyznanie augsburskie, w: Księgi wyznaniowe… dz. cyt., s. 144
[5]
Tamże, s. 145
[6]
J. Motyka, Bóg i my… dz. cyt., s. 201
[7] J.T. Maciuszko, Założycielskie teksty ewangelicyzmu, w: M. Luter, Mały katechizm. Duży katechizm, Bielsko-Biała 2000, s. 7
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz